Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
176 treff

Nynorskordboka 176 oppslagsord

organ

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom latin; frå gresk organon, opphavleg ‘reiskap’

Tyding og bruk

  1. avgrensa del av plante, dyr eller menneske som har ein viss funksjon
    Døme
    • hjarte og lunger er indre organ
  2. Døme
    • han har eit kraftig organ
  3. blad eller skrift som har til føremål å fremje visse synsmåtar;
    Døme
    • avisa er organ for opposisjonen
  4. (samfunns)institusjon med faste oppgåver
    Døme
    • ta saka opp i dei ulike organa i partiet
Artikkelside

forvaltingsorgan, forvaltningsorgan

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

organ (1) som har som hovudoppgåve å førebu og gjennomføre vedtak (2) gjorde av styresmaktene
Døme
  • forvaltingsorgana har ansvar for dei ulike regelverka;
  • samarbeidet inkluderer fagfolk, frivillig sektor og forvaltingsorgan;
  • fylkeskommune og kommune er døme på forvaltingsorgan
Artikkelside

tonsill

substantiv hankjønn

Opphav

av latin tonsillae

Tyding og bruk

kvar av to organ av lymfatisk vev i inngangen til svelget;
Døme
  • betennelse i tonsillane
Artikkelside

slag 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt slag

Tyding og bruk

  1. (rask) rørsle med stor kraft med hand eller reiskap mot noko med stor kraft;
    det å slå (2, 1);
    Døme
    • slå harde slag med ei sleggje;
    • gje eit slag med knyttneven;
    • klokka slo tolv slag;
    • eit godt slag med racketen;
    • kvalen gjorde eit slag med sporden
  2. det at noko eller nokon blir ramma (hardt);
    (ufrivillig) kraftig støyt;
    dunk, dask
    Døme
    • falle og få eit slag i hovudet
  3. jamn dunking frå noko;
    rytmisk samandraging
    Døme
    • slaga i maskinen;
    • høyre slaga av bølgjene mot båtsida;
    • hjartet slår om lag 70 slag i minuttet
  4. lei hending som råkar brått og kraftig;
    ulykke
    Døme
    • å bli aleine er eit hardt slag;
    • det var eit slag for heile familien
  5. plutseleg sjukdomsanfall på grunn svikt i livsviktige organ, oftast hjerne og hjarte
    Døme
    • han har fått slag;
    • døy av slag
  6. væpna kamp mellom fiendtlege styrkar;
    militær trefning
    Døme
    • slaget på Stiklestad;
    • vinne eit slag;
    • slaget om byen
  7. krafttak for å oppnå noko eller vinne over noko eller nokon;
    konflikt eller motsetnad mellom stridande interesser
    Døme
    • slaget om sjåarane;
    • ho vann slaget om gullet;
    • opposisjonen tapte slaget
  8. einskild omgang av leik eller spel;
    Døme
    • eit slag krokket;
    • skal vi ta eit slag kort?
  9. ombretta kant på klede
    Døme
    • slaget på ei jakke
  10. laustsitjande overplagg utan ermar
  11. rørsle i rett linje etter kvar gang ein skiftar retning;
    Døme
    • båten tok eit slag opp mot vinden;
    • gjere eit slag bortover golvet
  12. råske eller væte på noko
    Døme
    • det har gått slag i handkleda
  13. Døme
    • sjå slag etter gaupe
  14. om båtar: overgang mellom side og botn;
  15. brukt om samansetningar om noko som ein slår mot;
    i ord som spikarslag

Faste uttrykk

  • eit slag i lufta
    gjerning som er heilt utan verknad
  • ha fritt slag
    ha full handlefridom
  • i slag
    i god form
    • han er verkeleg i slag i kveld;
    • eg kjenner meg ikkje i godt slag i dag
  • med eitt slag
    brått, plutseleg
  • mellom slaga
    mellom to periodar med høg aktivitet
    • deltakarane kvilte mellom slaga;
    • han tok ein matbit mellom slaga
  • på slaget
    nøyaktig på tida
    • han stod på døra på slaget tolv
  • slag i slag
    utan stogg imellom
  • slå eit slag for
    ta eit ekstra tak for;
    kjempe for
    • slå eit slag for miljøet
Artikkelside

utpantar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person eller organ (4) som gjer utpanting
Artikkelside

utomparlamentarisk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som står i strid med prinsippa i parlamentarismen;
  2. om politisk verksemd: som hender utanom eller i strid med politisk valde organ;
Artikkelside

ultralydundersøking, ultraljodundersøking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

medisinsk undersøking av til dømes organ eller foster med apparat som nyttar ultralyd (1)
Artikkelside

ultralyd, ultraljod

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. lydbølgjer med så høgt svingetal at menneske ikkje kan høyre dei
  2. medisinsk undersøking av til dømes organ eller foster med apparat som nyttar ultralyd (1);
    Døme
    • ha time til ultralyd;
    • rutinemessig ultralyd

Faste uttrykk

  • tidleg ultralyd
    ultralydundersøking av foster rundt tolvte svangerskapsveke
Artikkelside

tiss 1

substantiv hankjønn

Opphav

av tisse

Tyding og bruk

organ for urinering
Døme
  • ha hår på tissen
Artikkelside

tuberkulose

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

dødeleg infeksjon i lungene eller anna organ valda av tuberkelbakterien
Artikkelside