Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 46 oppslagsord

lampe

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt lampi; opphavleg av gresk lampas ‘fakkel’ av lampein ‘lyse’

Tyding og bruk

apparat som gjev lys ved hjelp av elektrisitet, gass, olje eller anna
Døme
  • slå på lampa;
  • sløkkje lampa;
  • ho stod i lyset frå lampa;
  • den raude lampa blinkar
Artikkelside

brennar

substantiv hankjønn

Opphav

av brenne (2

Tyding og bruk

  1. person (til dømes i industrien) som tilverkar noko ved brenning
  2. apparat som varmar opp rom ved å nytte olje, kol, gass eller liknande som brennstoff
    Døme
    • treflis blir mata inn i brennaren
  3. apparat til å brenne (2, 3) med
  4. del av lampe, reiskap eller liknande der logen kjem fram
    Døme
    • flammene frå primusen strøymer ut frå brennaren
Artikkelside

oppheng

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør heng (2

Tyding og bruk

innretning som noko er hengt opp i
Døme
  • opphenget til ei lampe
Artikkelside

pendel

substantiv hankjønn

Opphav

av latin pendulus ‘hengande’

Tyding og bruk

  1. hengande lekam som kan svinge regelvisst att og fram over ei kvilestilling
    Døme
    • pendelen som driv det mekaniske urverket
  2. i overført tyding: tendens, haldning
    Døme
    • pendelen har svinga i meir liberal retning
  3. elektrisk lampe som heng i ei leidning ned frå taket
Artikkelside

oljelampe

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

  1. lampe der olje er brennstoff
  2. lampe som varslar om mangel på olje i ein motor
    Døme
    • dei måtte stanse bilen då oljelampa tok til å lyse raudt
Artikkelside

plafond

substantiv hankjønn

Uttale

plafånˊg

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

  2. lampe forma som ei skål, montert tett mot taket
Artikkelside

skru 2, skrue 2

skrua

verb

Opphav

av skrue (1

Tyding og bruk

  1. dreie, snu ein skrue (1, 1)
    Døme
    • skru av ei hengsle;
    • skru av, på radioen;
    • skru i ein skrue;
    • skru ned, opp ei lampe
    • setje i roterande rørsle
      • skru ballen i mål
  2. Døme
    • skuta vart skrudd ned av drivisen;
    • skru prisane i vêret;
    • skru utviklinga attende

Faste uttrykk

  • skru saman
    setje saman med skruar
Artikkelside

moderatørlampe

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

etter fransk ‘lampe med regulator’

Tyding og bruk

om eldre forhold: oljelampe der ein kan regulere oljetilførsla
Artikkelside

leselampe

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

lampe med godt lys til å lese i
Artikkelside

lys 1, ljos 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av dansk lys; norrønt ljós

Tyding og bruk

  1. utstråling frå sola eller ei kunstig lyskjelde som gjer omgjevnadene synlege;
    tilstand da det er opplyst og klart;
    motsett mørker
    Døme
    • lys og skugge;
    • vere ute i lyset
  2. i fysikk: straum av elektromagnetisk stråling som eit menneskeauge kan registrere
    Døme
    • lyset går med ein fart på 300 000 km i sekundet
  3. Døme
    • vi såg lyset frå fyret;
    • sitje i lyset frå bålet
  4. Døme
    • levande lys
  5. Døme
    • slå lys;
    • gjere lys
  6. forma masse av stearin, voks, talg eller liknande, med veike som brenn og gjev lys (1, 1) når han blir tend
    Døme
    • støype lys;
    • setje lys i lysekrona
  7. elektrisk straum som gjev lys (1, 1) frå lyspære, lampe, lykt eller liknande
    Døme
    • leggje inn lys;
    • slå av lyset;
    • skru på lyset;
    • tenne lyset
  8. i overført tyding: måte å sjå ting på;
    synsvinkel
    Døme
    • sjå saka i eit nytt lys
  9. dyktig, evnerik person;
    jamfør skulelys

Faste uttrykk

  • brenne eit blått lys for
    nærme seg slutten for
    • det brenn eit blått lys for skyssbåten
  • brenne lyset i begge endane
    drive seg for hardt
  • føre bak lyset
    narre, lure, villeie
  • grønt lys
    • trafikklys som varslar klar bane
    • klarsignal, løyve
      • få grønt lys for å setje i verk planen
  • gå opp eit lys for
    brått skjøne samanhengen
  • kaste lys over
    gjere forståeleg;
    opplyse (3)
    • dokumenta kastar lys over ei ukjend side av historia
  • kome fram i lyset
    bli oppdaga eller avslørt
    • overgrepa kom fram i lyset
  • rak/rett som eit lys
    svært rak
    • han sat rak som eit lys på benken
  • raudt lys
    stoppsignal
    • få bot for å køyre på raudt lys
  • setje/stille lyset sitt under ei skjeppe
    la vere å vise kor flink eller dyktig ein er
  • sitje som eit tent lys
    vere svært lydhøyr
  • sjå dagens lys
    • bli fødd
    • bli til røyndom;
      bli skapt
      • jazzfestivalen såg dagens lys i 1964
  • sjå lyset
    brått forstå eller bli overtydd
Artikkelside
Side 1 av 5