Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 15 oppslagsord

innvie

innvia

verb

Opphav

etter tysk einweihen

Tyding og bruk

vie (1), vigsle (2
Døme
- innvie ei kyrkje;
- innvie ein prest til biskop
høgtideleg opne for å ta i bruk (til dømes bygning eller idrettsplass)
Døme
- innvie det nye samfunnshuset
gje nokon del i noko som elles ikkje er vanleg kjent;
fortelje om
Døme
- eg innvigde henne i løyndomen

Artikkelside

talisman

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom engelsk og spansk, frå arabisk; opphavleg frå gresk telein ‘innvie’

Tyding og bruk

ting som ein trur har trolldomsmakt;

amulett, fetisj (1)

Artikkelside

vie

via

verb

Opphav

norrønt vígja; samanheng med ve (

Tyding og bruk

gjere heilag med faste seremoniar;
helge (1), innvie (1)
innsetje i geistleg embete
Døme
- bli vigd til prest
bruke mykje tid og krefter på noko
Døme
- vie livet sitt til vitskapen
gje merksemd til
Døme
- lokalavisa vigde mykje merksemd til denne hendinga
ektevie
Døme
- dei vart vigde av presten

Faste uttrykk

kome i vigd jord
bli gravlagd på kyrkjegarden

Artikkelside

skyte

skyta

verb

Opphav

norrønt skjóta, opphavleg ‘setje i rask rørsle’

Tyding og bruk

sende av stad kule, prosjektil eller pil med våpen
Døme
- skyte på blink;
- skyte med pil og boge;
- skyte med skarpt;
- ho skyt skot på skot;
- dei skaut varselskot
bruke skytevåpen for å drepe
Døme
- skyte elg;
- han tilstod før han skaut seg;
- dei vart skotne og drepne i kampar
- brukt som adjektiv:
  ein skoten fugl
minere (1), sprengje (1)
Døme
- skyte ut ei tomt;
- dei varslar før dei skyt;
- han har skote bort ein bergknaus
i lagspel: sende ball eller puck (i eller mot mål)
Døme
- ho får ballen og skyt mål;
- han har skote i tverrliggjaren
skuve, støyte (2)
Døme
- skyte slåa for døra;
- skyte ut båten
strekkje i vêret
Døme
- katten skyt rygg
sende ut
Døme
- auga skaut lyn;
- fjorden skyt armane sine inn i landet
strekkje seg
Døme
- eit nes skyt ut i vatnet
begynne å gjere stor fart;
haste av stad
Døme
- skyte fart;
- skyte forbi i stor fart;
- skyte fram som ei kule
kome fram;
vise seg
Døme
- ein tanke skaut opp i henne
setje skot;
spire
Døme
- treet skyt knoppar;
- eika skaut nye skot;
- åkeren har skote
fotografere, filme (1)
Døme
- skyte naturscener
brukt som adjektiv: svært sliten;
utkøyrd
Døme
- han kjende seg heilt skoten

Faste uttrykk

ikkje skyte på pianisten
ikkje kritisere nokon som berre utfører ordre
skyte fram
- skuve framover i tid
  dei har skote fram avgjerda til neste møte
- strekkje fram (kroppsdel)
  skyte fram brystet
- vekse fram;
  gro
  knoppar skyt fram
skyte frå hofta
- skyte raskt medan ein stør eit handvåpen mot hofta
  dei veit korleis ein skyt frå hofta utan å sikte
- kommentere utan å tenkje seg om
  valforskaren skaut frå hofta
skyte gullfuglen
få ei brå vinning;
gifte seg til rikdom;
leggje gullegget
skyte hjartet opp i livet
ta mot til seg
skyte i vêret
- rage høgt
  fjelltoppen skaut i vêret framfor oss
- vekse fort
  jenta har skote i vêret;
  prisane skyt i vêret
skyte inn
- om skytevåpen: stille inn eller prøve ut
  skyte inn ei børse
- innvie ved å avfyre skot
  dei skaut inn det nye året
- føye til, smette inn
  skyte inn ein merknad
- betale inn
  kommunen skyt inn fleire millionar
skyte ned
- skade eller drepe med skotvåpen
  han vart skoten ned
- skyte opp i lufta og treffe noko
  skyte ned eit fly
skyte over mål
bruke for sterke middel og derfor mislykkast;
overdrive
kritikken skaut over mål
skyte saman
samle saman;
spleise
dei skyt saman til reisepengar
skyte seg
ta livet av seg med skytevåpen
han skaut seg i hovudet med hagla
skyte seg inn under
dekkje seg bak
dei skyt seg inn under tidlegare inngåtte avtaler
skyte seg sjølv i foten
gjere ein feil som skader ein sjølv
skyte til
leggje til
dei skyt til midlar for at tenesta skal bli utført

Artikkelside

opne

opna

verb

Opphav

norrønt opna; jamfør open

Tyding og bruk

gjere open
Døme
- opne døra;
- opne brevet;
- ho opna jakka;
- han opnar fisken for å ta ut innvolane
gjere tilgjengeleg;
innvie (2)
Døme
- opne vegen for biltrafikk;
- opne konto i ein bank;
- opne ei ny bru
bli open (5)
Døme
- kafeen opnar om føremiddagen
gå i gang med;
byrje
Døme
- opne butikk;
- opne ei samtale;
- opne eit møte;
- opne skuledagen med song

Faste uttrykk

opne for
gjere mogleg;
godta
vedtaket opnar for at senteret kan byggjast
opne munnen
byrje å snakke
elevar som ikkje vågar å opne munnen
opne seg
- om landskap: vide seg ut
  dalen opnar seg
- bli tilgjengeleg
  ei ny von har opna seg for henne
- tru seg utan atterhald til nokon
  ho opna seg for læraren
- gjere seg mottakeleg
  opne seg for synspunkta til motparten

Artikkelside

skyte inn

Tyding og bruk

Sjå: skyte

om skytevåpen: stille inn eller prøve ut
Døme
- skyte inn ei børse
innvie ved å avfyre skot
Døme
- dei skaut inn det nye året
føye til, smette inn
Døme
- skyte inn ein merknad
betale inn
Døme
- kommunen skyt inn fleire millionar

Artikkelside

sakrament

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin, av sacrare ‘helge, innvie’

Tyding og bruk

heilag, rituell handling som etter den kristne læra er innsett av Kristus, til dømes dåp og nattverd

Artikkelside

initiere

initiera

verb

Uttale

initsieˊre eller inisieˊre

Opphav

av latin initiare ‘innvie’

Tyding og bruk

ta initiativet til;
setje i verk
Døme
- initiere helsefremjande tiltak
ta opp i eit samfunn, ein orden eller liknande;
innvie

Artikkelside

vigsle

vigsla

verb

Opphav

av vigsel

Tyding og bruk

vie, innvie

Døme

vigsle vatnet mot trollskap;
vigsle nykyrkja

Artikkelside

døype

døypa

verb

Opphav

norrønt deypa ‘duppe’, samanheng med djup (; duppe ( og dåp

Tyding og bruk

ta opp i den kristne kyrkja ved å ause vatn på eller dukke i vatn;
kristne
Døme
- eg døyper deg i namnet åt Faderen og Sonen og Den heilage ande;
- la seg døype;
- vere døypt og konfirmert i kyrkja
innvie ved ein seremoni
Døme
- døype båten i sjampanje;
- dei nye soldatane vart døypte
gje namn
Døme
- han vart døypt Emil;
- slåtten vart døypt Fjellbrura
dukke (2)
Døme
- døype nokon i snø

Artikkelside

Side 1 av 2

Resultat per side: