Avansert søk

Nynorskordboka 3 oppslagsord

grend

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt grend; samanheng med granne

Tyding og bruk

busetnad med hus som ligg nokså nær kvarandre i ei bygd;
del av ei bygd;
grannelag (1), krins (3)
Døme
- samle folket i grenda
samling av hus eller hytter som ligg for seg sjølve
- - hyttegrend
  - setergrend
  - stølsgrend

inneklemd, inneklemt

adjektiv

Opphav

av inne og klemme (

Tyding og bruk

som er klemd fast
Døme
- føraren sat inneklemd i bilvraket
som er stengd inne
Døme
- grenda ligg inneklemd mellom bratte fjell

Faste uttrykk

inneklemd dag
arbeidsdag mellom to (pålagde, offisielle) fridagar
inneklemde dagar som fredag etter Kristi himmelfartsdag

fred

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt friðr

Tyding og bruk

tilstand utan krig
Døme
- i krig og fred;
- det er fred i området;
- det rår fred i området;
- arbeid for fred i verda
slutt på ein krig;
fredssemje, våpenkvile
Døme
- freden i 1945;
- gjere fred;
- slutte fred;
- freden i Versailles
særleg i eldre tid: lovfesta tryggleik, rettstrygd, grid
godt forhold, semje, harmoni
Døme
- leve i fred og semje med nokon;
- halde fred med grannen;
- eit fredens menneske;
- eit fredsens menneske
- - husfred
tilstand utan uroing;
stille (1, 2), ro (2, 3)
Døme
- ha fred til å gjere noko;
- få arbeide i fred;
- ete i fred;
- få gå i fred;
- sitje i fred og ro;
- her er ikkje levande fred å få for bråk
- - arbeidsfred
opphøgd, fullkomen ro;
mild stemning
Døme
- det kviler fred over grenda
- - helgefred
  - helgedagsfred
  - julefred
indre ro og harmoni
Døme
- fred i hjartet;
- fred i hugen;
- fred i sjela;
- ikkje ha fred på seg
- - sjelefred
harmoni med Gud;
frelse (1, 2)
Døme
- ha fred med Gud;
- få Guds fred;
- Herren gjeve deg fred
brukt i ynske, helsing og velsigning
Døme
- Guds fred!
- Guds fred i huset!
- fred vere med deg!
- fred med deg!
- far bort i fred!
- far i fred!
- lyse fred over nokon

Faste uttrykk

ane fred og ingen fare
tru seg trygg
halde fred
vere stille, ikkje krangle
hald fred!