Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

prestisje

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin, opphavleg ‘blendverk, jugl’

Tyding og bruk

sterk stilling i folks omdøme;
posisjon, status
Døme
  • tape prestisje;
  • eit yrke med høg prestisje;
  • det er gått prestisje i saka
Artikkelside

omdøme, omdømme

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt umdǿmi

Tyding og bruk

  1. dom eller meining om noko eller nokon;
    Døme
    • stå høgt i folks omdøme;
    • tenkje på omdømet sitt
  2. evne til å døme om noko;
    Døme
    • ha eit sikkert omdøme
Artikkelside

medvit, medvett

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. det at ein sjølv veit om det ein gjer, tenkjer eller kjenner;
    erkjenning;
    Døme
    • eit resultat av større kunnskap og auka medvit;
    • mangle historisk medvit;
    • vakne til medvit om noko;
    • ha ein stor plass i folks medvit
  2. det å kunne oppfatte og forstå omverda;
    vaken tilstand;
    Døme
    • pasienten kom til medvit att;
    • miste medvitet
Artikkelside

lynavleiar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. metallstong eller liknande som hindrar skade av lynnedslag ved å fange opp lyn og leie elektrisiteten ned i jorda
  2. i overført tyding: nokon eller noko som trekkjer merksemda vekk frå noko som kan føre til sinne aggresjon, protest eller liknande
    Døme
    • utvalet vart ein lynavleiar for folks misnøye
Artikkelside

kristenrett

substantiv hankjønn

Opphav

av rett (2, 5)

Tyding og bruk

i katolsk tid: lover, lovbolk som galdt kyrkja og dei geistlege, praktiseringa av kristentrua og folks skyldnader andsynes kyrkja
Artikkelside

høgstatus

substantiv hankjønn

Opphav

av høg (1

Tyding og bruk

det at noko står høgt i folks omdøme, har høg sosial prestisje
Døme
  • språket blir oppfatta som høgstatus
Artikkelside

fråtse

fråtsa

verb

Opphav

frå lågtysk; samanheng med tysk fressen ‘ete’

Tyding og bruk

  1. ete glupsk og øydslesamt
    Døme
    • sitje og fråtse;
    • fråtse i mat(en)
  2. ha (meir enn) nøgda, gasse seg, vasse, øydsle
    Døme
    • fråtse i pengar, bøker, gode tilbod;
    • fråtse i andre folks naud – nyte
Artikkelside

spott 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt spottr m, spott n

Tyding og bruk

mine, ord, åtferd som skal gjere nokon til lått eller som syner glede over anna folks skade;
Døme
  • bli utsett for spott og lått;
  • gå der til spott og spe
Artikkelside

spekulere

spekulera

verb

Opphav

gjennom tysk; frå latin av specere ‘sjå’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • kva er det du spekulerer på?
  2. plassere pengar, drive forretningar for å utnytte konjunktursvingingane til eiga vinning
    Døme
    • spekulere i skipsaksjar;
    • spekulere i folks lettsinn;
    • spekulere på bustadmarknaden
Artikkelside

agitere

agitera

verb

Uttale

agiteˊre

Opphav

av latin agitare ‘setje i rørsle’; samanheng med agere

Tyding og bruk

freiste å påverke folks syn med overtaling, egging eller liknande;
Døme
  • agitere for ei sak, eit parti
Artikkelside