Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
509 treff

Nynorskordboka 509 oppslagsord

første, fyrste 2

adjektiv

Opphav

same opphav som først (3

Tyding og bruk

  1. som er nummer éin i ei rekkjefølgje;
    rekkjetal til éin (1.)
    Døme
    • for første gong;
    • ta det første steget;
    • første mai;
    • første verdskrigen;
    • i første omgang;
    • eit første steg på vegen
    • brukt som substantiv
      • ho vil støtt vere den første;
      • dei siste skal bli dei første;
      • det første som eg hugsar;
      • for det første vil eg ikkje, for det andre kan eg ikkje
  2. lengst framme, best, viktigast
    Døme
    • kome i første rekkje;
    • reise på første klasse;
    • det første og mest grunnleggjande prinsippet

Faste uttrykk

  • aller første
    før alt anna (i ei rekkjefølgje)
    • dette var den aller første konserten deira
  • første og beste
    som er det første ein finn utan omsyn til kvalitet
    • han valde den første og beste sykkelen han kunne finne
  • med det første
    snart; førebels
Artikkelside

øving

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å øve eller øve opp;
    Døme
    • øving gjer meister
  2. det å meistre eit fag, ein kunst eller ein dugleik (fordi ein har øvd opp evna og halde ho ved like);
    Døme
    • det skulle øving til dette;
    • ha øving i noko
  3. handling, prøve, omgang eller forsøk (i ei samanhengande rekkje) utført for å oppnå større dugleik
    Døme
    • øvingar i symjing;
    • skriftlege øvingar på skulen;
    • dei hadde berre 14 dagars øving
  4. organisert verksemd der mannskap eller personale øver for å få rutine i å samarbeide om ein større operasjon
    Døme
    • kalle inn hæren til øvingar
  5. i idrett: særskild distanse, teknikk eller disiplin som ein konkurrerer i innanfor ein idrett
    Døme
    • alpine øvingar;
    • første øving var 110 m hekk
Artikkelside

tolvfingertarm

substantiv hankjønn

Opphav

etter tysk; opphavleg frå gresk

Tyding og bruk

første del av tynntarmen
Døme
  • ha sår på tolvfingertarmen
Artikkelside

stereotypisering

substantiv hokjønn

Opphav

av stereotypisere

Tyding og bruk

det å framstille noko på ein stereotyp (2, 1) måte
Døme
  • stereotypisering er det første steget til fordomar
Artikkelside

stemne 2

substantiv hokjønn eller inkjekjønn

Opphav

norrønt stefna

Tyding og bruk

  1. avtalt møte;
    jamfør stemnemøte
    Døme
    • planleggje eit stemne med nokon
  2. organisert samkome av mange menneske
    Døme
    • halde stemne;
    • første stemne i cupen
Artikkelside

vere stemd for

Tyding og bruk

ha hug til;
føretrekkje;
Sjå: stemme
Døme
  • medlemene var stemde for det første forslaget
Artikkelside

stemme 2

stemma

verb

Opphav

av stemme (1

Tyding og bruk

  1. gje stemme (1, 3) i val eller avstemming;
    Døme
    • ho stemde Høgre i stortingsvalet;
    • stemme ja
  2. få musikkinstrument til å klinge harmonisk;
    Døme
    • musikaren stemde gitaren;
    • han stemmer eit piano
  3. få i ei viss sinnsstemning
    Døme
    • situasjonen stemmer til alvor
    • brukt som adjektiv:
      • vere venleg stemd mot alle
  4. vere i samsvar med noko;
    vere rett
    Døme
    • det du seier, stemmer ikkje;
    • reknestykket stemmer;
    • måla stemmer ikkje
  5. uttale ein språklyd med svingande stemmeband
    • brukt som adjektiv:
      • 'b', 'd' og 'g' er stemde lydar og 'p', 't' og 'k' er dei tilsvarande ustemde

Faste uttrykk

  • stemme blankt
    levere stemmesetel utan å ha merkt av for ein av valmoglegheitene
  • stemme i
    setje i med (å syngje eller spele)
    • heile salen stemde i på refrenget
  • stemme ut
    utelukke frå vidare deltaking
    • dei stemmer ut favorittane
  • vere stemd for
    ha hug til;
    føretrekkje
    • medlemene var stemde for det første forslaget
Artikkelside

slå an tonen

Tyding og bruk

Sjå: tone
  1. spele første tone i eit musikkstykke
  2. vise korleis noko skal gå føre seg;
    gje ramma for noko
    Døme
    • opposisjonen slo an tonen for forhandlingane;
    • den første låten slo an tonen for konserten
Artikkelside

totrinnsrakett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. rakett (1) i to delar med kvar sin brennstoffladning, laga slik at den andre blir utløyst når den første er brukt opp;
  2. i overført tyding: noko som blir sett i verk i to etappar;
Artikkelside

tostegsrakett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. rakett (1) i to delar med kvar sin brennstoffladning, laga slik at den andre blir utløyst når den første er brukt opp;
  2. i overført tyding: noko som blir sett i verk i to etappar;
    Døme
    • flytteprosessen er ein tostegsrakett
Artikkelside