Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 46 oppslagsord

billig, billeg

adjektiv

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

som ikkje kostar mykje;
rimeleg
Døme
- billige varer;
- få noko for ein billig pris;
- vere billig på noko
tarveleg;
lettkjøpt
Døme
- eit billig poeng;
- billige vitsar

Faste uttrykk

ein billig penge
ein liten pengesum
det var mange bøker til sals for ein billig penge
få billig
brukt for å uttrykkje forakt for noko eller nokon
den typen kan dei få billig for han
sleppe billig unna
kome lettvint frå noko
ho har sloppe billig unna ansvaret

Artikkelside

kvit slavehandel

Tyding og bruk

handel med personar med lys hudfarge, særleg kvinner, som blir selde som billig arbeidskraft eller til prostitusjon;

Sjå: kvit, slavehandel

Artikkelside

kvit

adjektiv

Opphav

norrønt hvítr

Tyding og bruk

med same farge som nyfallen snø (eit fargeinntrykk som kjem fram når mest alt lyset blir kasta attende)
Døme
- kvit skjorte;
- teikne på kvitt papir;
- det kvite huset;
- smile med kvite tenner;
- ete fiskebollar i kvit saus til middag;
- bli heilt kvit i håret
- - drivkvit
  - snøkvit
om person eller folkegruppe: som har medfødd lys hudfarge;
jamfør brun (2, 2) og svart (2, 2)
Døme
- kvite menn frå Europa;
- det kvite mindretalet i Sør-Afrika
- brukt som substantiv:
  det økonomiske gapet mellom kvite og svarte i USA
om person: med unormalt lys hudfarge, til dømes på grunn av sinnsrørsle eller hardt strev
Døme
- vere kvit av sinne;
- vere kvit og bleik av inneliv
brukt som substantiv: sjakkspelar med kvite brikker
Døme
- kvit vinn med eit overraskande trekk;
- springaren til kvit vart sett ut av spel
om eldre forhold, brukt som substantiv: antirevolusjonær, antikommunistisk (etter den kongelege franske lilja)
Døme
- kampen mellom dei raude og dei kvite

Faste uttrykk

det kvite i auga
den kvite senehinna i auga
ho var så sint at vi berre såg det kvite i auga
gå kvit
om sjø eller bølgjer: ha skumtoppar
sjøen går kvit
heise det kvite flagget
overgje seg
kvit brur
brur kledd i kvitt
ho skal stå kvit brur
kvit elefant
noko dyrt og unyttig
kvit fisk
fisk som er kvit i kjøtet, til dømes torsk og sei
kvit jul
jul med snø
kvit lygn
lygn for å spare nokon for ei lei sanning;
naudlygn
kvit magi
hekseri og trolldom som ikkje skader andre
kvit månad
månad utan alkoholbruk
kvit slavehandel
handel med personar med lys hudfarge, særleg kvinner, som blir selde som billig arbeidskraft eller til prostitusjon
kvit som eit laken
svært bleik
han vart kvit som eit laken i andletet
kvitt brød
finbrød
kvitt flagg
parlamentærflagg
kvitt gull
legering av gull, kopar, sink og nikkel som er mykje brukt i smykke
kvitt kjøt
kjøt frå fjørfe, særleg kylling og kalkun
forbruket av kvitt kjøt har auka
på det kvite lerretet
på filmduken, ved filmen
skyte ein kvit pinn etter
gje opp som tapt;
gje opp vona om

Artikkelside

slavehandel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å kjøpe og selje menneske som slavar (

Faste uttrykk

kvit slavehandel
handel med personar med kvit hudfarge, særleg kvinner, som blir selde som billig arbeidskraft eller til prostitusjon

Artikkelside

peng, penge

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt pen(in)gr, frå vestgermansk

Tyding og bruk

mynt (1) (eller pengesetel)
Døme
- mora gav ungen ein peng
i fleirtal: myntar eller setlar brukte som verdimål og betalingsmiddel
Døme
- norske pengar;
- ha pengar i lommeboka
i fleirtal: verdi som pengesetlar og myntar har;
pengesum;
kapital (1, 1)
Døme
- tene pengar;
- leggje seg opp pengar;
- ha pengar i banken;
- dei lånte pengar til bil

Faste uttrykk

ein billig penge
ein liten pengesum
det var mange bøker til sals for ein billig penge
for alle pengane
brukt for å uttrykkje intensitet og entusiasme
moro for alle pengane;
stå på for alle pengane
friske pengar
pengar frå ei ny kjelde
det kom ingen friske pengar til vegbygging
ha pengar mellom hendene
ha pengar ein kan bruke
kaste pengar ut av vindauget
bruke pengar til inga nytte
reine ord for pengane
klar tale;
sanninga
store pengar
mykje pengar;
stor forteneste
tene store pengar;
dei tapte store pengar
svarte pengar
skattepliktige pengar som ein lèt vere å betale skatt for

Artikkelside

lyge, ljuge

lyga, ljuga

verb

Opphav

norrønt ljúga

Tyding og bruk

seie noko som ein veit ikkje er sant;
skrøne (2
Døme
- no lyg du!
- vere god til å lyge;
- eg lyg ikkje!
- han laug om alderen;
- lyge så ein trur det sjølv
gje eit falskt bilete av røynda;
narre
Døme
- spegelen lyg ikkje;
- statistikken lyg litt

Faste uttrykk

lyge nokon full
fortelje nokon ei rekkje lygner
lyge nokon i andletet
lyge for nokon andlet til andlet
lyg du meg i andletet?
han står og lyg dei rett i andletet
lyge på nokon
fortelje ei lygn om nokon
lyge på seg noko
fortelje ei lygn som er til fordel for ein sjølv
lyge på seg ein sjukdom for å sleppe billig unna;
ho laug på seg bøker ho aldri hadde lese
lyge så det renn av ein
fortelje gjentekne eller tilsikta lygner
vitna lyg så det renn av dei

Artikkelside

kjøpe

kjøpa

verb

Opphav

norrønt kaupa

Tyding og bruk

skaffe seg mot betaling
Døme
- få kjøpt noko billig;
- eg har kjøpt sofaen brukt;
- han er ute og kjøper mat
oppnå med pengar, gåver eller strev;
mute (3
Døme
- kjøpe seg røyster;
- kjøpe seg venskap;
- kjøpe seg fri;
- domaren var kjøpt og betalt
tru på;
ta for god fisk
Døme
- eg kjøper ikkje den påstanden utan vidare;
- læraren kjøpte forklaringa hennar utan fleire spørsmål

Faste uttrykk

kjøpe inn
kjøpe varer til forbruk, lager, vidaresal eller liknande
kjøpe inn til helga;
han har alt kjøpt inn varer for neste sesong
kjøpe opp
kjøpe ei stor mengd eller alt som finst av ei vare
kjøpe opp aksjar;
dei kjøpte opp heile lageret
kjøpe ut
kjøpe nokon andre sin del av eigedom, verksemd eller liknande
ho kjøpte ut partnaren sin, så no eig ho heile bedrifta

Artikkelside

forselje

forselja

verb

kløyvd infinitiv: -a

Faste uttrykk

forselje seg
selje for billig eller med tap
presten forselde seg på prestegarden

Artikkelside

drepe

drepa

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt drepa ‘slå, skade, drepe’; same opphav som treffe

Tyding og bruk

ta livet av
Døme
- drepe nokon med kniv;
- bli drepen i trafikken
- som substantiv:
  det blir meldt om mange drepne og såra i kampane
ta knekken på;
øydeleggje (1)
Døme
- drepe gleda;
- drepe lysta;
- drepe alle kjensler

Faste uttrykk

drepe ned
- ta livet av mange, alle, på ein gong;
  slakte
- òg: bli kvitt
  ein billig måte å drepe ned ugras på
drepe seg
ta livet sitt; miste livet; røyne seg for hardt

Artikkelside

superbillig, superbilleg

adjektiv

Opphav

av super-

Tyding og bruk

svært billig

Døme

superbillig mat

Artikkelside

Side 1 av 5

Resultat per side: