Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 9 oppslagsord

alarm

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; italiensk ‘til våpen!'

Tyding og bruk

varselsignal, varselrop
Døme
  • slå alarm;
  • alarmen går;
  • blind, falsk alarm
Artikkelside

resetje, resette

resetja, resetta

verb

Opphav

av engelsk reset

Tyding og bruk

setje i utgangsstilling;
Døme
  • resetje alarmen
Artikkelside

orsake

orsaka

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av or (4 og sak

Tyding og bruk

  1. frita for skuld;
    verne mot klander;
    Døme
    • du lyt orsake at eg ikkje kan kome;
    • orsak at eg kjem seint;
    • orsake og forsvare framferda til nokon
  2. gje gode grunnar for;
    Døme
    • målet orsakar måten

Faste uttrykk

  • orsake seg
    kome med grunnar for å rettferdiggjere seg
    • eg orsaka meg med at alarmen ikkje ringde
Artikkelside

orsake seg

Tyding og bruk

kome med grunnar for å rettferdiggjere seg;
Sjå: orsake
Døme
  • eg orsaka meg med at alarmen ikkje ringde
Artikkelside

løyse

løysa

verb

Opphav

norrønt leysa, av lauss ‘løs’

Tyding og bruk

  1. gjere laus frå eit feste
    Døme
    • løyse ein båt;
    • løyse kyrne
  2. gjere fri frå skyldnad, tvang eller liknande
    Døme
    • løyse nokon ut av ein vanskeleg situasjon
  3. gjere lausare eller romslegare;
    opne
    Døme
    • løyse ein knute;
    • han løyste på snippen;
    • ho løyser grepet
  4. gje fritt løp;
    fyre av
    Døme
    • løyse eld;
    • dei løyste skot
  5. blande eit stoff i væske så det dannar seg ei einsarta blanding;
    Døme
    • løyse ein tablett i vatn
  6. finne svar eller forklaring på
    Døme
    • løyse ei gåte;
    • løyse kryssord;
    • ho løyser likninga;
    • dei løyste oppgåva
  7. greie opp i;
    ordne
    Døme
    • dei løyste problemet
  8. skaffe seg ved å betale for;
    kjøpe
    Døme
    • løyse billett;
    • krevje at hobbyfiskarar løyser fiskekort

Faste uttrykk

  • løyse av
    kome i staden for;
    ta over etter;
    avløyse (1)
    • dagskiftet løyser av nattskiftet klokka sju
  • løyse inn
    betale for å få att eit verdipapir, eit pant eller liknande
    • løyse inn ein veksel;
    • løyse inn klokka hos pantelånaren
  • løyse opp
    • få eitt stoff til å blande seg med eit anna stoff, særlig ei væske, slik at blandinga blir einsarta
      • løyse opp salt i vatn
    • få til å dele seg opp i mindre einingar
      • politiet løyste opp demonstrasjonen
    • få til å bli mindre stiv, stram, spend eller liknande;
      gjere meir fleksibel
      • løyse opp stive kroppar;
      • ho er flink til å løyse opp stemninga
  • løyse seg opp
    • om stoff: blande seg med eit anna stoff, særlig ei væske, slik at blandinga blir einsarta
      • sukkeret løyste seg opp
    • smuldre opp;
      bli borte
      • skodda løyste seg opp;
      • køen har løyst seg opp
  • løyse seg
    • om stoff: blande seg med eit anna stoff, særlig ei væske, slik at blandinga blir einsarta
      • sukkeret løyser seg i varmt vatn
    • om konflikt, problem eller liknande: bli fjerna eller gå i orden
      • problemet løyste seg sjølv
  • løyse ut
    • betale ut ein medeigar for å ta over parten hans
      • ho løyste ut syskena etter at faren døydde
    • setje i gang;
      utløyse (2)
      • løyse ut eit skred;
      • innbrotet løyste ut alarmen
    • la kome til uttrykk;
      forløyse (2, 2)
      • løyse ut evnene sine
Artikkelside

løyse ut

Tyding og bruk

Sjå: løyse
  1. betale ut ein medeigar for å ta over parten hans
    Døme
    • ho løyste ut syskena etter at faren døydde
  2. setje i gang;
    Døme
    • løyse ut eit skred;
    • innbrotet løyste ut alarmen
  3. la kome til uttrykk;
    Døme
    • løyse ut evnene sine
Artikkelside

aktivisere

aktivisera

verb

Uttale

aktiviseˊre

Opphav

av aktiv (2

Tyding og bruk

gjere aktiv;
få i verksemd
Døme
  • aktivisere tenåringane i bygda;
  • øvingar som skal aktivisere ordforrådet;
  • hjelpeapparatet blir aktivisert;
  • aktivisere alarmen
Artikkelside

aktivering

substantiv hokjønn

Uttale

aktiveˊring

Tyding og bruk

det å aktivere
Døme
  • alarmen har automatisk aktivering
Artikkelside

aktivere

aktivera

verb

Uttale

aktiveˊre

Tyding og bruk

  1. gjere aktiv;
    setje i funksjon
    Døme
    • aktivere eit program;
    • alarmen var ikkje aktivert
  2. gjere gyldig;
    Døme
    • aktivere billetten før ein går om bord
  3. føre opp som aktiva
    Døme
    • firmaet aktiverte investeringane i balansen
  4. gjere kjemisk verksam;
    auke farten i ein kjemisk reaksjon
Artikkelside