Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 57 oppslagsord

friluft

substantiv hokjønn

Opphav

av fri (2

Tyding og bruk

fri og open stad ute

Faste uttrykk

  • i friluft
    under open himmel;
    utandørs
    • arbeide ute i friluft
Artikkelside

forgå

verb

Opphav

frå lågtysk; av for (2

Tyding og bruk

  1. gå til grunne;
    bli til inkjes;
    ta slutt, kverve, døy
    Døme
    • himmel og jord skal forgå;
    • eg forgår av latter
  2. få makta over;
    plage hardt
    Døme
    • sorga forgjekk han

Faste uttrykk

  • forgå seg
    gjere noko som er moralsk eller juridisk gale;
    misfare seg;
    synde
    • forgå seg mot regelverket;
    • ho blir fengsla for å hindra at ho forgår seg på ny
Artikkelside

døkk

adjektiv

Opphav

norrønt døkkr; jamfør dokk (3

Tyding og bruk

nokså mørk;
Døme
  • døkk himmel;
  • døkke krefter
Artikkelside

dusjregn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

lett regn (1);
Døme
  • dusjregnet kom frå ein blygrå himmel
Artikkelside

celest

adjektiv

Uttale

selesˊt

Opphav

gjennom fransk; frå latin , av caelum ‘himmel’

Tyding og bruk

som gjeld himmelrommet

Faste uttrykk

  • celest mekanikk
    lære om rørslene til himmellekamane i verdsrommet;
    himmelmekanikk
Artikkelside

blå 2

adjektiv

Opphav

norrønt blár ‘blå, mørk, svart’

Tyding og bruk

  1. som har ei farge som skyfri himmel (og som ligg mellom grønt og fiolett i fargespekteret)
    Døme
    • blå himmel;
    • blå jakke;
    • blå bil;
    • blå auge;
    • fryse så ein er blå i andletet;
    • slå seg både gul og blå
  2. politisk konservativ;
    høgreorientert;
    til skilnad frå raud (2)
    Døme
    • ei blå regjering;
    • vere politisk blå
  3. forsterkande: rein (3, 4), skir;
    berre
    Døme
    • dei sprang på blåe livet
  4. Døme
    • vere berre blåe barnet

Faste uttrykk

  • bli blå for
    vere viss på ikkje blir noko av;
    ikkje lukkast i
  • blå resept
    resept for visse legemiddel og medisinsk utstyr som folketrygda dekkjer
  • blå tone
    tone eller melodi med melankolsk preg som blir laga ved å senke tersen (1 eller septimen, særleg i jazz og blues
    • publikum fekk servert både blå tonar og klassisk gitarmusikk
  • blått blod
    brukt i uttrykk for å ha adeleg opphav
    • ha blått blod i årene;
    • ei kvinne av blått blod
  • brenne eit blått lys for
    nærme seg slutten for
    • det brenn eit blått lys for skyssbåten
  • i det blå
    i det uvisse
    • ei fredsavtale synest å vere heilt i det blå;
    • ombyggingsplanane er skotne ut i det blå
Artikkelside

bivuakk

substantiv hankjønn

Uttale

bivuakˊk

Opphav

gjennom fransk, frå lågtysk biwacht(e); eller nederlandsk bijwacht ‘mindre vaktstyrke’

Tyding og bruk

militær leir (1, 1) under berr himmel;
leir med telt
Døme
  • liggje i bivuakk
Artikkelside
Side 6 av 6