Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 29 oppslagsord

takt 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

latin tactus ‘røring’

Tyding og bruk

  1. rytmisk rørsle, gang
    Døme
    • kome ut av takt;
    • ta, halde takta;
    • gå, ro i (rask, langsam) takt
  2. rytmisk lyd
    Døme
    • vogge i takt med melodien, toget
  3. tidseining som eit musikkstykke kan delast inn i;
    grunnskjema for noteverdiar og aksentar som tener som skjelett for rytmen, og som finst gjennom (ein del av) eit musikkstykke
    Døme
    • ein vals går i ¾ takt;
    • dirigenten slår takta
  4. grafisk attgjeving av ei takt (1, 3);
    rom mellom to loddbeine strekar i noteskrift
  5. minste (tids)eining som ei fast oppatt-teken (rytmisk) rørsle finst i;
    (verse)fot

Faste uttrykk

  • i takt med
    til same tid, i same rytme som
Artikkelside

fråspark

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

særleg i idrett: det å sparke frå
Døme
  • ha kraftige fråspark;
  • friske fråspark
Artikkelside

forfriske

forfriska

verb

Opphav

av for- (2 og frisk (2

Tyding og bruk

kveikje, friske opp, live opp, leske;
jamfør forfriskande
Døme
  • forfriske seg med brus
Artikkelside

ferske

ferska

verb

Opphav

av tysk frischen

Tyding og bruk

  1. gjere fersk eller frisk igjen;
    nye, friske
    Døme
    • ferske opp att
  2. raffinere ved oksidasjon, særleg for å lage om råjern til smijern og stål
  3. overraske nokon på fersk gjerning
    Døme
    • ferske tjuven på lageret;
    • bli ferska i å smugrøykje
Artikkelside

farge 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. synsintrykk av lys med forskjellig bølgjelengd og intensitet;
    Døme
    • fargane raudt og blått;
    • lyse og mørke fargar;
    • skifte farge;
    • huset er lyst på farge;
    • ho hadde fått farge etter ein dag i sola
  2. stoff eller oppløysning med ein viss farge (1, 1);
  3. type kort (1, 2) i ein kortstokk (spar, kløver, ruter eller hjarter)
    Døme
    • motspelaren følgjer fargen
  4. Døme
    • ha ein politisk farge

Faste uttrykk

  • dei norske fargane
    fargane i det norske flagget (raudt, kvitt og blått) brukt som symbol for Noreg, særleg representert av idrettsfolk
    • laget forsvarer dei norske fargane
  • setje farge på
    friske opp
    • dansarane sette farge på kvelden
  • ta farge av
    bli prega av
    • ord og uttrykk tek farge av tid og miljø
  • vise farge
    openberre kva ein står for eller er god for
    • det var viktig å få dei til å vise farge
Artikkelside

fargeglad

adjektiv

Tyding og bruk

  1. glad i friske fargar
    Døme
    • fargeglade huseigarar
  2. som har friske fargar
    Døme
    • fargeglade kostyme
Artikkelside

estragon

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå latin; av gresk ‘drake-urt’

Tyding og bruk

  1. fleirårig korgplante med lange, smale blad;
    Artemisia dracunculus
  2. friske eller tørka blad av estragon (1) brukte som krydder
    Døme
    • varm smør og estragon i ei lita gryte
Artikkelside

drukken

adjektiv

Opphav

perfektum partisipp av drikke (3

Tyding og bruk

  1. sterkt påverka av alkohol;
    Døme
    • han er godt drukken;
    • eg var så drukken at eg ikkje kunne stå på beina
  2. ikkje i stand til å tenkje klart;
    Døme
    • drukken av glede
  3. heilt full eller gjennomsyra av
    Døme
    • ein vårdag drukken av sol og friske lukter
Artikkelside

al fresco

adverb

Uttale

al fresˊko

Opphav

italiensk ‘på det friske’; smh med freske

Tyding og bruk

om veggmålarstykke: på våt mur; motsett al secco
Døme
  • måle al fresco
Artikkelside
Side 3 av 3