Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 40 oppslagsord

innsetje, innsette

innsetja, innsetta

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

jamfør setje

Tyding og bruk

la nokon ta over eit embete eller verv;

tilsetje

Døme

innsetje ein embetsmann;
berre bispen kunne innsetje prestar

Artikkelside

oppdrag

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter tysk

Tyding og bruk

noko ein skal gjere;

oppgåve;

verv

Døme

få i oppdrag å krevje inn pengane;
vere ute på eit oppdrag for bedrifta

Artikkelside

kommittere

kommittera

verb

Tyding og bruk

overføre verv;

gje fullmakt til å utføre noko

Faste uttrykk

kommittere seg til
gje bindande utsegn om

Artikkelside

kommisjon

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå latin; jamfør komité

Tyding og bruk

utval med eit særskilt oppdrag
- - eksamenskommisjon
  - granskingskommisjon
  - kontrollkommisjon
fullmakt til å utføre noko for ein annan;
verv (2, oppdrag
Døme
- få i kommisjon;
- gje ut boka i kommisjon på eit forlag
godtgjersle for kommisjonær

Artikkelside

mandat

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin , av mandare ‘påleggje, gje i oppdrag’

Tyding og bruk

fullmakt
Døme
- ha mandat til å gjere noko;
- ha mandat frå styret
arbeidsoppgåve, oppdrag
Døme
- nemnda har fått eit vidt mandat
verv som representant i ei folkevald forsamling;
plass på Stortinget eller liknande
Døme
- partiet fekk to nye mandat ved valet
styring, forvalting, overhøgd, særleg over tidlegare koloniar

Faste uttrykk

bunde mandat
standpunkt som er avgjort på førehand
dei fekk bunde mandat frå partiet

Artikkelside

eleksjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin

Tyding og bruk

røysting for å peike ut personar til verv, stillingar eller liknande;
val (3
det å velje ut;
noko som er valt ut;
utval

Artikkelside

ikkje

adverb

Opphav

norrønt ekki

Tyding og bruk

brukt til å nekte innhaldet i ei setning
Døme
- eg røykjer ikkje;
- han vil ikkje gå;
- er han ikkje gått enno?
- ikkje veit eg korleis det skal gå;
- meg skremmer han ikkje;
- kvifor ikkje det?
- brukt i undersetning
  ho sa at ho ikkje ville reise;
  da han ikkje var komen til rett tid, gjekk dei;
  det er ikkje det at han ikkje greier det
brukt i spørjesetning der ein ventar eit stadfestande svar
Døme
- er ho ikkje stor og sterk?
- luktar det ikkje fælt?
brukt for å uttrykkje ei spørjande eller tvilande tyding
Døme
- han går da vel ikkje og mistrivst og stundar heim?
- du har vel ikkje ein tiar å låne meg?
brukt i utbrot der den nektande utsegna har positiv tyding
Døme
- sanneleg er det ikkje Mari som sit der!
brukt for å gje eit einskilt ord eller ledd nektande tyding
Døme
- ikkje ein lyd høyrde dei;
- ikkje nokon skulle vite det;
- han kunne kanskje ikkje lese?
brukt saman med adjektiv som nemner dårleg kvalitet, låg grad eller liknande, for å uttrykkje motsett tyding
Døme
- det var ikkje dårleg!
- det var ikkje lite han fekk gjort

Faste uttrykk

ikkje det eg veit
brukt for å svare nektande, men med atterhald
har han flytta? Ikkje det eg veit
ikkje for det
brukt for å hindre at nokon legg for stor vekt på ei føregåande ytring
fekk du verkeleg alt det der? Ja, ikkje for det, du har jo fortent det
ikkje for å …
brukt for å seie imot ei mogleg innvending
ikkje for å skryte, men eg har hatt mange viktige verv
ikkje sant
- brukt som ei oppmoding til å stadfeste eller godkjenne innhaldet i ei ytring
  du ser det for deg, ikkje sant?
- brukt for å stadfeste innhaldet i noko ein annan seier
  det var utruleg vakkert. Ja, ikkje sant?

Artikkelside

mann

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt maðr, akkusativ mann

Tyding og bruk

vaksen person av hankjønn;
mannfolk, kar (1, 1), fyr (1
Døme
- mognast frå gut til ung mann;
- eg kjenner ikkje den mannen;
- i styret sit det tre menn og to kvinner
person med eigenskapar som tradisjonelt har vore oppfatta som mandige
Døme
- ta motgangen som ein mann
mannleg ektemake;
ektemann
Døme
- mann og kone;
- miste mannen sin
brukt i tiltale
Døme
- skjerp deg, mann!
person som er med i eit idretts- eller arbeidslag, mannskap eller følgje
Døme
- ha ti mann i arbeid;
- alle mann på dekk!
- kjempe mann mot mann;
- vi var trøytte, alle mann
brukt i som etterledd i samansetningar og faste uttrykk: menneske, individ, person
Døme
- den vanlege mannen;
- det vart 1000 kr til manns
- - formann
  - meinigmann
  - nordmann
  - sidemann
  - talsmann
som etterledd i samansetningar som nemner ein mann (1) med omsyn til verv, tilhøyrsel eller liknande
- - målmann
  - forretningsmann
  - venstremann

Faste uttrykk

gå mann av huse
gå ut alle som ein (for å vere med på noko)
gå ned med mann og mus
(om skip) søkke med alt om bord
i manns minne
så langt tilbake som folk kan hugse
krevje sin mann
gjere det naudsynt å trå til med full kraft;
jamfør krevje si kvinne
det kravde sin mann å drive garden
mann og mann imellom
frå den eine til den andre;
mannimellom
mannen i gata
typisk representant for folket;
folk flest
manns mål
mannemål
vere mann for sin hatt
gjere seg gjeldande;
kunne klare seg sjølv
vere mann for
vere i stand til;
greie

Artikkelside

kvinne

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt kvinna

Tyding og bruk

vaksen person av hokjønn;
dame (1)
Døme
- utvikle seg frå jente til kvinne;
- den 20 år gamle kvinna;
- fleire kvinner enn menn;
- dei unge kvinnene
brukt som etterledd i samansetningar som nemner ei kvinne med omsyn til verv, tilhøyrsle eller liknande
- - forretningskvinne
  - kvinnesakskvinne
  - politikvinne
  - talskvinne

Faste uttrykk

krevje si kvinne
gjere det naudsynt å trå til med full kraft;
jamfør krevje sin mann
100 reisedøgn i året krev si kvinne
naud lærer naken kvinne å spinne
ein finn ei løysing når ein er i ein vanskeleg situasjon

Artikkelside

innehavar

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør -havar

Tyding og bruk

eigar
Døme
- innehavaren av forretninga;
- innehavaren av verdipapira
person som har eller forvaltar noko
Døme
- innehavaren av eit embete;
- innehavarar av verv

Artikkelside

Side 2 av 4

Resultat per side: