Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 17 oppslagsord

harelos

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

lós (2 etter hare
Døme
  • harelosen gjekk oppi lia
Artikkelside

tøtsj

substantiv hankjønn

Opphav

engelsk touch

Tyding og bruk

  1. det å tøtsje
    Døme
    • ein tøtsj på ballen
  2. lita mengd;
    Døme
    • ha oppi ein tøtsj (med) kardemomme
Artikkelside

trakke

trakka

verb

Opphav

av trø (3

Tyding og bruk

  1. trampe, trø (3 (vedhaldande på same staden)
    Døme
    • hesten stod og trakka og ville av stad;
    • trakke ned graset;
    • trakke oppi noko;
    • trakke ein på tærne – sjå tå (1, 1)
    • vere i stadig rørsle att og fram
      • gå og trakke i dørene
    • i overført tyding:
      • trakke i salaten – kome inn på eit ømtolig emne på ein lite høveleg måte
  2. lage til med tramping, trøding
    Døme
    • trakke veg i snøen;
    • trakke høylasset;
    • trakke unnarennet i ein hoppbakke

Faste uttrykk

  • ikkje la seg trakke på
    hevde seg trass i dårleg behandling
Artikkelside

sukke 3

sukka

verb

Opphav

samanheng med svakke

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det sukkar rundt skoa
  2. kaste, tømme snøgt
    Døme
    • sukke vatnet oppi gryta
  3. djerve seg, våge
    Døme
    • sukke til å kjøpe nytt hus

Faste uttrykk

  • sukke til
    slå til (nokon)
Artikkelside

spele 2

spela

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

lågtysk spelen, spillen

Tyding og bruk

  1. Døme
    • sola spela i vassflata
  2. vere med i, drive med ball- eller kulespel
    Døme
    • spele biljard, fotball, tennis;
    • han vart spela fri og laga mål;
    • spele mot eit utanlandsk lag
  3. vere med i spel med kort, terningar og liknande
    Døme
    • spele bingo, dam, femkort, poker, sjakk;
    • spele korta sine klokt – òg: handle klokt;
    • spele falskt;
    • spele medvite på noko – utnytte noko medvite
  4. satse pengar, vedde
    Døme
    • spele lotto;
    • spele på travbana;
    • spele fallitt – særl: mislykkast;
    • spele høgt (spel) – ta stor vågnad
  5. få fram, lage musikk
    Døme
    • spele (på) fele, piano, trekkspel, grammofon;
    • spele plater;
    • spele ein sonate;
    • spele førstefiolin – òg: rå
    • om fugl: lage paringslyd
      • orrhanen spelar oppi åsen;
      • kanonane spela opp – byrja å skyte;
      • spele (opp) til dans
  6. utføre, gje liv til ei teater-, filmrolle og liknande
    Døme
    • spele ei rolle (godt, dårleg);
    • spele revy, skodespel
    • syne fram
      • teateret spelar no ‘Medmenneske’ av Olav Duun
    • agere
      • spele idiot;
      • spele lita rolle – ha lite å seie;
      • filmen, stykket har spela inn store summar – har gjeve stor inntekt
  7. Døme
    • spele ein eit puss

Faste uttrykk

  • spele ballen over til
    la (nokon annan) ta seg av (noko)
  • spele inn
    verke inn, ha noko å seie
  • spele inn
    lage opptak av (ein film)
  • spele opp
    òg: lage oppstyr, skape seg vrang
  • spele opp
    byrje spelet
  • spele på dei same strengene
    bruke dei same argumenta, verkemidla og liknande
  • spele ut mot
    setje (nokon) opp mot (kvarandre)
  • spele ut over sidelinja
    setje (nokon, seg) utanfor
  • spele ut
    ha utspelet
Artikkelside

råke 2

råka

verb

Opphav

lågtysk raken ‘nå, ramme’; av råk (3

Tyding og bruk

  1. kome borti, nå (noko ein siktar på, eller tilfeldig), treffe
    • skotet råka
    • råke kjenningar;
    • ho vart råka av ein sjukdom – fekk, kom ut for
  3. i presens partisipp:
    • råkande – sjå det;
    • råke borti, oppi, ut for – kome borti, oppi, ut for

Faste uttrykk

  • råke på
    støyte på; finne, kome over; kome på, hugse
  • råke til
    slumpe til, hende
Artikkelside

bakke 3

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt bakki

Tyding og bruk

  1. terrengskråning, særleg om sida av ein ås eller haug
    Døme
    • ein bratt bakke i vegen;
    • gå opp bakken;
    • huset låg oppi bakken
  2. Døme
    • dette i bakken;
    • miste noko i bakken
  3. rygg på ymse bitjern;
    motsett egg (1, 1)

Faste uttrykk

  • bere utfor bakke med
    gå (sterkt) attende, bli svakare;
    gå ille
    • det ber utfor bakke med økonomien;
    • livet gjekk utfor bakke etter ulykka
  • gå i bakken
    ramle, falle i bakken (3
    • gå i bakken med eit smell;
    • fleire stillas gjekk i bakken under stormen
  • leggje i bakken
    bringe til liggjande stilling på bakken, takle;
    vinne over (i slåsting)
    • bli lagt i bakken av politiet
  • liten bakke
    i skihopp: normalbakke
  • på berr bakke
    utan naudsynte ressursar;
    utan kunnskap
    • familien stod på berr bakke etter flaumen;
    • politiet står på berr bakke i etterforskinga
  • setje på bakken
    i luftfart: parkere, ta ut av trafikk
    • flyet vart satt på bakken etter ein teknisk svikt;
    • selskapet har vorte tvunge til å setje fleire pilotar på bakken
  • stor bakke
    i skihopp: stor hoppbakke;
    storbakke
  • ta seg ein pust i bakken
    ta seg ein pause
Artikkelside
Side 2 av 2