Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 26 oppslagsord

røte

røta

verb

Opphav

norrønt rǿta ‘ta opp med rota’; av rot (1, 1)

Tyding og bruk

særleg refleksivt:
Døme
  • stiklingen har røtt seg

Faste uttrykk

  • røte seg
    utvikle røter og byrje å vekse;
    slå rot (1)
    • stiklingen har røtt seg
Artikkelside

rot 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt rót

Tyding og bruk

  1. bunden form eintal: den delen av ei plante som går ned i jorda;
    plante med særleg godt utvikla underjordisk del
    Døme
    • gulrot;
    • knipperot;
    • kålrot;
    • tepperot;
    • tyrirot;
    • bjørka har lange røter;
    • avleggjaren slo rot;
    • skogen rotna på rot;
    • frå rot til topp – frå nedst til øvst
  2. Døme
    • hårrot;
    • tannrot;
    • tungerot
  3. fast tak, grunn(lag);
    Døme
    • planen har ikkje rot i røyndomen;
    • rota til alt vondt;
    • tankane slo rot – festa seg, fekk grobotn
  4. i matematikk: tal i høve til eit anna tal som det blir likt når ein multipliserer det med seg sjølv (éin eller fleire gonger)
    Døme
    • kvadratrot;
    • kubikkrot;
    • rota av 16 er 4
  5. i språkvitskap: sams element som orda i ein ordfamilie har opphav i; jamfør rotord

Faste uttrykk

  • ha si rot i
    stamme frå
  • rykkje opp med rota
    fjerne for godt;
    utrydde
Artikkelside

kjærleikshat

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

kjensle som skiftar mellom kjærleik og hat
Døme
  • det var eit kjærleikshat mellom dei;
  • ha eit kjærleikshat til eigne kulturelle røter
Artikkelside

torv 1

substantiv inkjekjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt torf n

Tyding og bruk

  1. graslag med røter og mold;
    Døme
    • grastorv;
    • hus med torv på taket
  2. lag av omlaga planterestar i myr som kan tørkast og brukast til brennfang;
  3. skore, tørka (og pressa) stykke av brenntorv
    Døme
    • fyre med torv

Faste uttrykk

  • kome under torva
    døy og bli gravlagd
    • det er over tjue år sida han kom under torva no
Artikkelside

countrymusikk, køntrimusikk

substantiv hankjønn

Opphav

av engelsk country music ‘musikk frå landsbygda’

Tyding og bruk

amerikansk folkemusikk med røter i irske og britiske songar og dansar, påverka av mellom anna jazz, blues (1), gospel
Døme
  • spele reindyrka countrymusikk
Artikkelside

runesong

substantiv hankjønn

Opphav

førsteleddet av finsk runo ‘dikt’; same opphav som rune (1

Tyding og bruk

finsk folkesong med røter langt tilbake i tid
Artikkelside

merg

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt mergr

Tyding og bruk

  1. mjuk, feittrik masse som fyller holromma i dei fleste beina
    Døme
    • suge mergen ut av suppebeinet
  2. indre del av eit organ;
    til skilnad frå bork (1, 2)
  3. i botanikk: indre, laust bygd vev i røter og stenglar
  4. viktig del av noko;
    Døme
    • det er merg i guten

Faste uttrykk

  • den forlengde mergen
    overgangspartiet mellom hjernen og ryggmergen
  • gjennom merg og bein
    inn til det inste (så det gjer vondt)
    • skriket gjekk gjennom merg og bein
Artikkelside

mose 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt mosi; samanheng med myr

Tyding og bruk

  1. samnemning for tre rekkjer (1 av små sporeplanter utan røter og leiingsvev
    Døme
    • tette veggene med mose
  2. Døme
    • setje seg ned i den mjuke mosen

Faste uttrykk

  • gro mose på
    vere urørleg altfor lenge;
    vere utdatert eller prega av stillstand
    • eg kan ikkje bli her til det gror mose på meg!
    • det kjem til å gro mose på denne saka før ho kjem på trykk
  • ugler i mosen
    noko mistenkjeleg;
    noko som ikkje stemmer
Artikkelside

punk, pønk

substantiv hankjønn

Uttale

pønk

Opphav

frå engelsk punk

Tyding og bruk

kortform av punkrock
Døme
  • dei høyrer mykje på punk;
  • bandet har røter i punken
Artikkelside

kaffierstatning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

etterlikning av kaffi (1);
Døme
  • under krigen brukte dei røter til kaffierstatning
Artikkelside
Side 1 av 3