Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 2922 oppslagsord

der

adverb

Opphav

norrønt þar

Tyding og bruk

  1. på den staden (eit stykke unna);
    til skilnad frå her
    Døme
    • der ute;
    • dei der;
    • sjå der kjem dei!
    • set stolen der!
    • eg kjenner alle som var der;
    • dei driv på til dei ligg der;
    • dei fann huset, men det var ingen heime der
  2. på det punktet
    Døme
    • der fekk du!
    • saken må diskuterast, men vi er ikkje der no
  3. brukt etter pronomen eller determinativ for å peike ut nokon eller noko;
    jamfør derre
    Døme
    • han der er ikkje bra for deg;
    • ho der er jammen skarp;
    • det der er ikkje noko for meg
  4. brukt som formelt subjekt: det (3, 1)
    Døme
    • der var ulv i skogen
  5. brukt til å vise til eit ledd i oversetninga
    Døme
    • huset der dei bur;
    • staden der dei sist såg han

Faste uttrykk

  • der og da
    på den staden og det tidspunktet som kjem fram av samanhengen
    • det hende der og da;
    • der og da bestemte vi oss for å bli med
  • her og der
    på spreidde stader
  • … meg her og … meg der
    brukt som hånleg eller nedlatande kommentar til noko som nettopp er nemnt
    • prosjekt meg her og prosjekt meg der
Artikkelside

det ptolemeiske verdsbiletet

Tyding og bruk

astronomisk verdsbilete der ein reknar med at jorda er sentrum og sola og planetane sirklar rundt henne i samansette sirkelbaner;
Artikkelside

punkt

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt punktr; same opphav som punktum

Tyding og bruk

  1. lite, rundt merke;
    Døme
    • eit punkt etter ein note;
    • stjernene stod som lysande punkt på himmelen
  2. stad utan utstrekning
    Døme
    • to linjer kryssar kvarandre i eit punkt
  3. avgrensa område;
    Døme
    • det vestlegaste punktet i Noreg
  4. steg i rørsle, prosess, utvikling eller liknande;
    Døme
    • kome til eit visst punkt
  5. side av sak;
    Døme
    • eg har eit framlegg i tre punkt;
    • på det punktet tek du feil;
    • vi får drøfte saka punkt for punkt
  6. typografisk måleining
    Døme
    • åtte punkts skrift;
    • eit punkt er 0,37549 mm eller 1/12 cicero

Faste uttrykk

  • det springande punktet
    kjernen i ei sak;
    det avgjerande
  • kritisk punkt
    • stad i unnarennet i hoppbakke der overgangen byrjar
      • det kritiske punktet i bakken er på 90 meter
    • svært viktig eller avgjernde del av noko
      • prisen er eit kritisk punkt i forhandlingane
  • til punkt og prikke
    heilt nøyaktig;
    til minste detalj
    • dei har følgt lova til punkt og prikke
  • ømt/sårt punkt
    noko som er særleg sårbart hos ein person;
    noko som lett vekkjer irritasjon eller liknande
Artikkelside

pulterkammer

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk pultern ‘filler’

Tyding og bruk

loft der ein har mykje skrot;
Artikkelside

prøvesak

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. kvar av to saker som ein advokat må føre som prøve for å kunne føre saker for Høgsterett
  2. sak som fungerer som ein test, og der utfallet får noko å seie for andre saker seinare
Artikkelside

puddelrock

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

sjanger innanfor rock som vart populær på 1980-talet, og der utøvarane ofte hadde stort, langt og krølla hår
Artikkelside

dødsspiral

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. utvikling der ei rekkje negative tilhøve påverkar og forsterkar kvarandre, og der det endar med å gå gale eller i døden
  2. moment i kunstløp for par
Artikkelside

pumpeorgel

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

tangentinstrument der tonane blir laga av rørsle i metalltunger styrte av belger som spelaren sjølv trår med ein eller to pedalar;
Artikkelside

pulje

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

  1. Døme
    • publikum slapp inn på konserten i puljar
  2. avdeling i idrettskonkurranse der deltakarane konkurrerer mot kvarandre
    Døme
    • dei vann puljen
  3. (skål eller kopp til) innsats i spel;
Artikkelside

pukkelrygg

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. rygg der ryggsøyla er misdanna slik at ho dannar ei forhøging
  2. brukt nedsetjande: person med pukkel (2);
Artikkelside
Side 1 av 293