Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
18 treff

Bokmålsordboka 8 oppslagsord

smake

verb

Opphav

fra lavtysk

Betydning og bruk

  1. ha den eller den smak
    Eksempel
    • suppa smakte vondt;
    • røye smaker omtrent som ørret;
    • smake av – minne om
  2. bli, være godt
    Eksempel
    • nå smakte det virkelig med kaffe;
    • etter denne sjauen skal det smake med ferie
  3. prøve smaken på
    Eksempel
    • han smakte på ølet;
    • vil du smake et stykke?
    • smake seg fram;
    • smake til sausen
    • spise eller drikke, nyte
      • ikke smake alkohol
    • få føle, kjenne
      • er du ikke snill, skal du få smake riset;
      • den som vil være med på leken, får smake steken – se stek (2

Faste uttrykk

  • koste mer enn det smaker
    kreve mer enn verdien
  • smake på
    tenke over, overveie (ordene)
Artikkelside

nam

interjeksjon

Betydning og bruk

brukt som uttrykk for tilfredshet med noe som smaker godt
Eksempel
  • nam, denne isen var god!
  • nam-nam, så godt det smakte!
Artikkelside

jammen

adverb

Opphav

sammentrukket av ja (så) menn

Betydning og bruk

Eksempel
  • dette smakte jammen godt;
  • jammen ble det fint vær
Artikkelside

herlig

adjektiv

Opphav

av lavtysk herlik, av middelhøytysk her ‘fornem’, beslektet med herre (1; jamfør også norrønt harðla ‘mye, svært’

Betydning og bruk

  1. praktfull, strålende, vidunderlig
    Eksempel
    • et herlig vær;
    • et herlig måltid;
    • ha en herlig ferie;
    • verdens herligste unge;
    • hun er et herlig menneske
    • brukt som adverb
      • det smakte herlig;
      • han er så herlig endefram
  2. ordentlig (3), kraftig;
    stor
    Eksempel
    • få en herlig omgang juling;
    • det rådde en herlig forvirring
Artikkelside

tro 4, tru 3

verb

Opphav

norrønt trúa; beslektet med tro (2 og tro (3

Betydning og bruk

  1. være nesten sikker på, anta, mene, forestille seg
    Eksempel
    • jeg tror det blir regn;
    • du skal vite, ikke tro;
    • det er bare noe du tror;
    • jeg skulle tro det ville hjelpe litt;
    • du kan tro det smakte godt;
    • det hadde jeg ikke trodd om deg
  2. ha tiltro til, stole på
    Eksempel
    • en skal ikke tro alt en hører;
    • jeg trodde ikke mine egne øyne;
    • tro på det gode i menneskene;
    • tro det den som vil;
    • de trodde henne på hennes ord, på hennes ærlige ansikt
    • refleksivt:
  3. føle seg sikker på, være overbevist om (at noe fins)
    Eksempel
    • tro på Gud, på det evige liv;
    • tro på julenissen
    • i absolutt bruk:
      • den som tror (dvs. på Gud), skal ha evig liv
  4. i infinitiv for å uttrykke tvil (forkorting av mon t- eller skal t-):
    Eksempel
    • tro om det blir regn?
    • blir det regn, tro?

Faste uttrykk

  • tro seg til
    ha nok selvtillit for å ta på seg en oppgave
Artikkelside

fortreffelig

adjektiv

Opphav

fra tysk opprinnelig ‘som overgår’

Betydning og bruk

svært god, utmerket, glimrende
Eksempel
  • en fortreffelig idé;
  • de løste oppgaven på en fortreffelig måte
  • brukt som adverb
    • både maten og vinen smakte fortreffelig
Artikkelside

bitter 2

adjektiv

Opphav

fra lavtysk; samme opprinnelse som norrønt bitr ‘bitende’

Betydning og bruk

  1. som er skarp i smaken;
    besk
    Eksempel
    • bitre mandler;
    • medisinen smakte bittert
  2. Eksempel
    • bitter strid;
    • de var bitre fiender
  3. krenket, skuffet
    Eksempel
    • være bitter og innesluttet;
    • bli bitter av all motgangen
  4. som ikke svarer til det en håpte;
    skuffende
    Eksempel
    • det er bittert å måtte gi opp nå
Artikkelside

besk, beisk

adjektiv

Opphav

norrønt beiskr, opprinnelig ‘bitende’

Betydning og bruk

  1. om smak: sterk og bitter
    Eksempel
    • besk kaffe
    • brukt som adverb:
      • ølet smakte beskt
  2. i overført betydning: skarp, bitter
    Eksempel
    • besk humor
Artikkelside

Nynorskordboka 10 oppslagsord

smake

smaka

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. ha, lage ein smak (1)
    Døme
    • det smaker søtt;
    • mandarinar og appelsinar smaker om lag like eins;
    • smake av – minne om
  2. bli, vere godt
    Døme
    • no smakte det verkeleg med kaffi;
    • det smakte med ferie etter husbygginga
  3. prøve smaken på
    Døme
    • vil du smake ein bit?
    • smake seg fram;
    • smake på ølet;
    • smake til sausen
    • drikke, ete litt
      • smake suppa
    • bruke, drikke (3
      • ikkje smake alkohol
    • få kjenne, merke
      • få smake arbeidsløysa

Faste uttrykk

  • koste meir enn det smaker
    krevje meir enn verdien
  • smake på
    tenkje over (orda)
Artikkelside

riktig

adjektiv

Opphav

etter bokmål; frå tysk, opphavleg ‘som følgjer ei rett linje’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • eit riktig svar;
    • det er ikkje riktig å sperre han inne
  2. brukt som adverb: heilt ut;
    retteleg
    Døme
    • det vart riktig ein triveleg fest;
    • eg skjønar det ikkje riktig;
    • det smakte riktig godt
  3. brukt som adverb: akkurat, nettopp
    Døme
    • han er ikkje riktig klok
  4. brukt som sisteledd i samansetningar: som samsvarer med eller høver til det førsteleddet nemner
Artikkelside

mergeleg

adverb

Opphav

truleg av merg , opphavleg ‘som går til mergen’

Tyding og bruk

brukt forsterkande: svært, framifrå
Døme
  • mergeleg sterk;
  • det smakte mergeleg godt
Artikkelside

herleg

adjektiv

Opphav

av lågtysk herlik, mellomhøgtysk her ‘fornem’, samanheng med herre (1; jamfør òg norrønt harðla ‘mykje, særs’

Tyding og bruk

  1. vedunderleg, praktfull, strålande
    Døme
    • ein herleg sommar;
    • ei herleg kjensle;
    • eit herleg måltid;
    • det herlegaste utsyn til fjord og fjell
    • brukt som adverb
      • det smakte herleg;
      • det duftar så herleg reint og friskt
  2. monaleg, kraftig;
    stor
    Døme
    • få ein herleg omgang juling;
    • ei herleg blanding av nytt og gammalt
Artikkelside

enda 4, endå

adverb

Opphav

norrønt en þá og en þó

Tyding og bruk

  1. brukt som tidsadverb: framleis;
    Døme
    • han var enda ung;
    • dei var enda ikkje gifte;
    • ho bur heime hos foreldra enda
  2. i tillegg til det som er nemnt eller er vanleg;
    ytterlegare
    Døme
    • enda ein gong;
    • det kjem enda fem;
    • du og eg og fleire enda;
    • eg må ha enda nokre spikrar
  3. brukt framfor komparativ (1 for å uttrykkje høgare grad
    Døme
    • enda større;
    • enda fleire;
    • enda sterkare;
    • enda meir overraskande;
    • maten smakte enda betre enn venta;
    • dit og lenger enda
  4. Døme
    • ho var gammal, men enda frisk og verksam;
    • enda kan det skje sjølv om ein passar seg
  5. Døme
    • det var da enda godt det ikkje regna;
    • han har da enda pengar nok
  6. brukt i uttrykk for ynske som ikkje kan bli oppfylt;
    Døme
    • hadde det enda vore grunn til det
  7. Døme
    • det var enda ein søndag
  8. Døme
    • kor vi enda slit, går det dårleg;
    • om det enda er ille, kunne det ha vore verre
Artikkelside

himmelsk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som høyrer til, kjem frå himmelen
    Døme
    • vår himmelske far;
    • himmelske sanningar
  2. i alle måtar god;
    herleg, vedunderleg
    Døme
    • eit himmelsk måltid
    • brukt som adverb
      • alt smakte himmelsk
Artikkelside

forjævlig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. bannord: svært dårleg;
    Døme
    • det har vore ein forjævlig dag!
  2. bannord, brukt som forsterkande adverb: svært, jævla
    Døme
    • det er forjævlig ekkelt!
    • det smakte forjævlig
Artikkelside

fortreffeleg

adjektiv

Opphav

frå tysk opphavleg ‘som overgår’

Tyding og bruk

Døme
  • ein fortreffeleg idé;
  • dei løyste det på ein fortreffeleg måte
  • brukt som adverb
    • dette smakte fortreffeleg!
Artikkelside

overlag 2

adverb

Opphav

jamfør norrønt ofrliga

Tyding og bruk

i utifrå høg grad;
Døme
  • maten smakte overlag godt;
  • ein overlag fin dag
Artikkelside

bit 2

substantiv hankjønn

Opphav

av bite

Tyding og bruk

  1. Døme
    • han smakte ikkje ein bit
  2. lite stykke, bete (2, 3)
    Døme
    • eit puslespel med mange små bitar
  3. særleg i bunden form: del av eit større heile
    Døme
    • det blir meirarbeid, men vi skal greie den biten

Faste uttrykk

  • bit for bit
    den eine delen etter den andre;
    stykke for stykke
    • området blir bygd ut bit for bit
  • rubbel og bit
    rubb og stubb;
    alt
    • dei tok rubbel og bit
Artikkelside