Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
22 treff

Bokmålsordboka 7 oppslagsord

slått 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sláttr; av slá ‘slå’

Betydning og bruk

  1. det å slå gress
    Eksempel
    • drive med slåtten
  2. tid da høyonna foregår
    Eksempel
    • en dag midt i slåtten
  3. sted der en slår gress;
    Eksempel
    • det var slåtter i utmarka
  4. gress som skal slås eller er slått
Artikkelside

slått 2

substantiv hankjønn

Opphav

samme opprinnelse som slått (1, opprinnelig ‘melodi som blir slått på strengeinstrument’

Betydning og bruk

norsk folkemusikkmelodi (spilt til dans), oftest framført på tradisjonelle instrumenter
Eksempel
  • slåtter og stev;
  • spille en slått på munnharpe
Artikkelside

slåtte

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Opphav

norrønt slátta

Betydning og bruk

  1. slått (1, 1) (som kan gjøres unna på en bestemt tid)
Artikkelside

stille 3

substantiv intetkjønn

Opphav

jamfør stille (5 (2)

Betydning og bruk

i norsk folkemusikk: måte å stemme fele på
Eksempel
  • felestille;
  • slåtten går på et spesielt stille
Artikkelside

jåblom

substantiv hankjønn

Opphav

trolig av ljå , fordi den blomstrer når slåtten nærmer seg

Betydning og bruk

liten plante med hjerteformede blader i rosett ved bakken og én hvit blomst i toppen;
Parnassia palustris
Artikkelside

håslått

substantiv hankjønn

Opphav

av hå (1

Betydning og bruk

  1. det å slå hå (1;
    det å slå gress som har vokst opp etter den første slåtten;
  2. det som blir høstet ved annen gangs slått
Artikkelside

hå 1

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

norrønt há

Betydning og bruk

gress som vokser opp etter den første slåtten;
Eksempel
  • legge håen i silo
Artikkelside

Nynorskordboka 15 oppslagsord

slått 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sláttr; av slá ‘slå’

Tyding og bruk

  1. det å slå gras
    Døme
    • drive med slåtten
  2. tid da høyonna går føre seg
    Døme
    • det var midt i slåtten
  3. stad der ein slår gras;
    Døme
    • dei brukte slåttane kring stølen fram til 1950
  4. gras som skal slåast eller er slått
Artikkelside

slått 2

substantiv hankjønn

Opphav

same opphav som slått (1, opphavleg ‘melodi som blir slått på strengeinstrument’

Tyding og bruk

norsk folkemusikkstykke (spela til dans), oftast framført på tradisjonelle instrument;
Døme
  • slåttar og stev;
  • spele ein slått på hardingfele
Artikkelside

leige 2

leiga

verb

Opphav

norrønt leiga, jamfør leige (1; samanheng med lån (2

Tyding og bruk

  1. få bruksrett til noko mot betaling
    Døme
    • leige eit hus;
    • leige bil;
    • leige jord
  2. gje bruksrett til noko mot betaling
    Døme
    • leige ut ein hybel;
    • leige bort slåtten
  3. ta nokon i teneste mot betaling
    Døme
    • leige arbeidshjelp

Faste uttrykk

  • leige seg inn
    bu mot betaling hos nokon
Artikkelside

i 2

preposisjon

Opphav

norrønt í

Tyding og bruk

  1. omgjeven eller omslutta av noko eller nokon;
    innanfor eit område, ei gruppe, ein institusjon eller liknande
    Døme
    • liggje i jorda;
    • bu i eit hus;
    • ha hendene i lomma;
    • eit hol i veggen;
    • han kom i ein stor, sid frakk;
    • ute i mørkeret;
    • gå i fjellet;
    • i heile verda;
    • dei bur i Tromsø;
    • stå i framgrunnen;
    • i det fjerne;
    • i nord;
    • det står i boka;
    • byrje i første klasse;
    • arbeide i ein bank;
    • vondt i hovudet
  2. blanda med
    Døme
    • det er vatn i mjølka
  3. med rørsle mot noko eller inn på eit visst avgrensa område eller liknande
    Døme
    • slå vatn i glaset;
    • klatre opp i eit tre;
    • gripe tak i noko;
    • dei slo han i hovudet;
    • ho kviskra meg noko i øyret;
    • gå i kyrkja
  4. brukt til å knyte saman to like substantiv: like inntil eller innpå;
    like etter
    Døme
    • dei budde vegg i vegg;
    • det gjekk slag i slag heile dagen
  5. med form eller utsjånad som
    Døme
    • stå i ein boge;
    • gå i ring
  6. mot ei ytre flate
    Døme
    • slå seg i ein stein;
    • slå handa i bordet;
    • klappe i hendene
  7. brukt for å karakterisere tilstand, sinnsstemning, verksemd eller liknande
    Døme
    • leve i fred;
    • vere i gang;
    • vere i sin beste alder;
    • falle i søvn;
    • få noko i stand;
    • dele noko i tre delar;
    • setje pengane i aksjar;
    • slå noko i små bitar
  8. brukt for å opplyse om middel, emne, form, måte, meining eller liknande
    Døme
    • feste båten i eit tau;
    • få Kongens fortenestemedalje i gull;
    • blusen er i silke;
    • få løn i kontantar;
    • betale mykje i skatt;
    • seie noko i spøk;
    • tale i gåter;
    • trekkje i langdrag;
    • i beste meining
  9. brukt om tid
    Døme
    • i gamle dagar;
    • i vår tid;
    • i juli;
    • i dag;
    • i augeblinken;
    • i slåtten;
    • han var fødd i 2019;
    • han budde der i mange år;
    • tala varte i ein heil time
  10. brukt i uttrykk for at noko er del av ein heilskap
    Døme
    • eplet er delt i tre delar;
    • eit skodespel i fem akter;
    • han hadde ein del i garden
  11. med omsyn til;
    når det gjeld
    Døme
    • vere flink i matte;
    • eg har alltid vore dårleg i idrett;
    • han er stor i kjeften;
    • ha rett i noko;
    • gå fram i visdom og alder
  12. brukt ved ord for fagområde, materiale, verksemd eller liknande
    Døme
    • professor i medisin;
    • arbeide i tre
  13. brukt ved ord for noko eller nokon som ei kjensle er retta mot
    Døme
    • han er glad i mat;
    • ho er forelska i han;
    • eg gjev blaffen i det
  14. brukt som adverb i samband med visse verb
    Døme
    • hengje i;
    • ta i;
    • setje i;
    • stemme i

Faste uttrykk

  • i eitt og alt
    på alle måtar
    • dei var samde i eitt og alt
  • i og for seg
    i seg sjølv;
    eine og aleine
    • det er i og for seg ikkje så rart
Artikkelside

sjau

substantiv hankjønn

Opphav

frå nederlandsk

Tyding og bruk

  1. tungt, strevsamt arbeid;
    mas, slit
    Døme
    • det er alltid ein sjau med slåtten
  2. leven, spetakkel
    Døme
    • det var sjau og spetakkel til langt på natt
Artikkelside

håslått

substantiv hankjønn

Opphav

av hå (1

Tyding og bruk

  1. det å slå hå (1;
    det å slå gras som har vakse opp etter den første slåtten;
  2. det som blir hausta når ein slår andre gongen
Artikkelside

hå 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt há

Tyding og bruk

gras som veks opp att etter den vanlege slåtten;
Døme
  • leggje håa i silo
Artikkelside

døype

døypa

verb

Opphav

norrønt deypa ‘duppe’, samanheng med djup (2; duppe (2 og dåp

Tyding og bruk

  1. ta opp i den kristne kyrkja ved å ause vatn på eller dukke i vatn;
    Døme
    • eg døyper deg i namnet åt Faderen og Sonen og Den heilage ande;
    • la seg døype;
    • vere døypt og konfirmert i kyrkja
  2. innvie ved ein seremoni
    Døme
    • døype båten i sjampanje;
    • dei nye soldatane vart døypte
  3. gje namn
    Døme
    • han vart døypt Emil;
    • slåtten vart døypt Fjellbrura
  4. Døme
    • døype nokon i snø
Artikkelside

jåblom

substantiv hankjønn

Opphav

truleg av ljå , av di han blømer når slåtten nærmar seg

Tyding og bruk

lita plante med hjarteforma blad i rosett ved bakken og éin kvit blomster i toppen;
Parnassia palustris
Artikkelside

depot

substantiv inkjekjønn

Uttale

depoˊ

Opphav

frå fransk; same opphav som depositum

Tyding og bruk

  1. lager av noko, oftast matvarer og utstyr;
    Døme
    • ekspedisjonen la att eit depot med proviant til heimturen;
    • rundballane frå slåtten ligg alt i depot
  2. rom i ein bank for oppbevaring av verdipapir og verdisaker
  3. verkstad ved ein bilbane som er i verksemd under eit billøp
    Døme
    • han køyrde innom depotet for å fylle bensin
Artikkelside
Side 1 av 2