Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
31 treff

Bokmålsordboka 5 oppslagsord

skaut

substantiv intetkjønn

Opphav

norrønt skaut; beslektet med skyte egentlig ‘noe som skyter fram’

Betydning og bruk

tørkle brukt som hodeplagg av kvinner
Artikkelside

skjød

substantiv intetkjønn

Opphav

fra dansk; samme opprinnelse som skaut

Betydning og bruk

  1. eldre betegnelse for fang (2)
  2. noe som omslutter noe eller noen
    Eksempel
    • ligge i jordas skjød
  3. noe som gjemmer i seg spirer, muligheter
    Eksempel
    • ingen vet hva framtiden gjemmer i sitt skjød

Faste uttrykk

  • i familiens skjød
    innenfor familien
Artikkelside

skjøte 2

verb

Opphav

norrønt skeyta, opprinnelig ‘legge kantene sammen’; jamfør skaut

Betydning og bruk

  1. forlenge eller utvide ved å felle inn eller føye til et nytt stykke
    Eksempel
    • skjøte et skaft;
    • skjøte inn et stykke;
    • skjøte sammen kabler
  2. øke, forbedre
    Eksempel
    • skjøte på inntektene med ekstraarbeid
Artikkelside

skjøt 2

substantiv intetkjønn

Opphav

fra dansk skjøt; norrønt skaut, egentlig ‘noe som skyter fram’

Betydning og bruk

  1. nedre hjørne av seil
  2. tau, kjetting som holder skjøt (2, 1)
  3. flik bak på frakk;
    jamfør frakkeskjøt
Artikkelside

koneskaut

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

  1. om eldre forhold: skaut som viste at en kvinne var gift
  2. en type hodeplagg til bunad, opprinnelig bare brukt av gifte kvinner
    Eksempel
    • hun er kledd i hardangerbunad med koneskaut
Artikkelside

Nynorskordboka 26 oppslagsord

skaut

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt skaut, samanheng med skyte; eigenleg ‘noko som skyt fram’

Tyding og bruk

  1. hjørne på segl saman med tauet som høyrer til
    Døme
    • sitje med skaut og vol
  2. tørkle brukt som hovudplagg av kvinner
  3. hos dyr, særleg storfe: teikning øvst i panna og på issen
Artikkelside

skaute 2

skauta

verb

Tyding og bruk

  1. setje skaute (1 på noko;
  2. utstyre med skaut (1)
Artikkelside

skyte

skyta

verb

Opphav

norrønt skjóta, opphavleg ‘setje i rask rørsle’

Tyding og bruk

  1. sende av stad kule, prosjektil eller pil med våpen
    Døme
    • skyte på blink;
    • skyte med pil og boge;
    • skyte med skarpt;
    • ho skyt skot på skot;
    • dei skaut varselskot
  2. bruke skytevåpen for å drepe
    Døme
    • skyte elg;
    • han tilstod før han skaut seg;
    • dei vart skotne og drepne i kampar
    • brukt som adjektiv:
      • ein skoten fugl
  3. Døme
    • skyte ut ei tomt;
    • dei varslar før dei skyt;
    • han har skote bort ein bergknaus
  4. i lagspel: sende ball eller puck (i eller mot mål)
    Døme
    • ho får ballen og skyt mål;
    • han har skote i tverrliggjaren
  5. Døme
    • skyte slåa for døra;
    • skyte ut båten
  6. strekkje i vêret
    Døme
    • katten skyt rygg
  7. sende ut
    Døme
    • auga skaut lyn;
    • fjorden skyt armane sine inn i landet
  8. strekkje seg
    Døme
    • eit nes skyt ut i vatnet
  9. begynne å gjere stor fart;
    haste av stad
    Døme
    • skyte fart;
    • skyte forbi i stor fart;
    • skyte fram som ei kule
  10. kome fram;
    vise seg
    Døme
    • ein tanke skaut opp i henne
  11. setje skot;
    spire
    Døme
    • treet skyt knoppar;
    • eika skaut nye skot;
    • åkeren har skote
  12. Døme
    • skyte naturscener
  13. brukt som adjektiv: svært sliten;
    utkøyrd
    Døme
    • han kjende seg heilt skoten

Faste uttrykk

  • ikkje skyte på pianisten
    ikkje kritisere nokon som berre utfører ordre
  • skyte fram
    • skuve framover i tid
      • dei har skote fram avgjerda til neste møte
    • strekkje fram (kroppsdel)
      • skyte fram brystet
    • vekse fram;
      gro
      • knoppar skyt fram
  • skyte frå hofta
    • skyte raskt medan ein stør eit handvåpen mot hofta
      • dei veit korleis ein skyt frå hofta utan å sikte
    • kommentere utan å tenkje seg om
      • valforskaren skaut frå hofta
  • skyte gullfuglen
    få ei brå vinning;
    gifte seg til rikdom;
    leggje gullegget
  • skyte hjartet opp i livet
    ta mot til seg
  • skyte i vêret
    • rage høgt
      • fjelltoppen skaut i vêret framfor oss
    • vekse fort
      • jenta har skote i vêret;
      • prisane skyt i vêret
  • skyte inn
    • om skytevåpen: stille inn eller prøve ut
      • skyte inn ei børse
    • innvie ved å avfyre skot
      • dei skaut inn det nye året
    • føye til, smette inn
      • skyte inn ein merknad
    • betale inn
      • kommunen skyt inn fleire millionar
  • skyte ned
    • skade eller drepe med skotvåpen
      • han vart skoten ned
    • skyte opp i lufta og treffe noko
      • skyte ned eit fly
  • skyte over mål
    bruke for sterke middel og derfor mislykkast;
    overdrive
    • kritikken skaut over mål
  • skyte saman
    samle saman;
    spleise
    • dei skyt saman til reisepengar
  • skyte seg
    ta livet av seg med skytevåpen
    • han skaut seg i hovudet med hagla
  • skyte seg inn under
    dekkje seg bak
    • dei skyt seg inn under tidlegare inngåtte avtaler
  • skyte seg sjølv i foten
    gjere ein feil som skader ein sjølv
  • skyte til
    leggje til
    • dei skyt til midlar for at tenesta skal bli utført
Artikkelside

skyte i vêret

Tyding og bruk

Sjå: skyte, vêr
  1. rage høgt
    Døme
    • fjelltoppen skaut i vêret framfor oss
  2. vekse fort
    Døme
    • jenta har skote i vêret;
    • prisane skyt i vêret
Artikkelside

dukke/sprette/skyte opp som paddehattar

Tyding og bruk

få stor utbreiing på kort tid;
Sjå: paddehatt
Døme
  • norske band dukkar opp som paddehattar;
  • kjøpesenter sprett opp som paddehattar;
  • nye restaurantar skaut opp som paddehattar
Artikkelside

skyte seg

Tyding og bruk

ta livet av seg med skytevåpen;
Sjå: skyte
Døme
  • han skaut seg i hovudet med hagla
Artikkelside

skyte inn

Tyding og bruk

Sjå: skyte
  1. om skytevåpen: stille inn eller prøve ut
    Døme
    • skyte inn ei børse
  2. innvie ved å avfyre skot
    Døme
    • dei skaut inn det nye året
  3. føye til, smette inn
    Døme
    • skyte inn ein merknad
  4. betale inn
    Døme
    • kommunen skyt inn fleire millionar
Artikkelside

skyte frå hofta

Tyding og bruk

Sjå: hofte, skyte
  1. skyte raskt medan ein stør eit handvåpen mot hofta
    Døme
    • dei veit korleis ein skyt frå hofta utan å sikte
  2. kommentere utan å tenkje seg om
    Døme
    • valforskaren skaut frå hofta
Artikkelside

skyte over mål

Tyding og bruk

bruke for sterke middel og derfor mislykkast;
overdrive;
Sjå: mål, skyte
Døme
  • kritikken skaut over mål
Artikkelside

fullt hus

Tyding og bruk

Sjå: full, hus
  1. sal, rom eller liknande med alle plassar opptekne
    Døme
    • artisten samla fullt hus kvar kveld
  2. i poker: tre kort med same talverdi i kombinasjon med eit par kort med anna verdi
  3. beste moglege resultat
    Døme
    • skiskyttaren skaut fullt hus i siste runde
Artikkelside
Side 1 av 3