Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
386 treff

Bokmålsordboka 3 oppslagsord

rørsle

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

av røre (3

Betydning og bruk

bevegelse, virksomhet;
Eksempel
  • de store rørslene i tiden
Artikkelside

målrørsle

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

av mål (2

Betydning og bruk

rørsle som arbeider for målsak
Artikkelside

folkerørsle

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

rørsle med bredt grunnlag i folket;
Eksempel
  • samle ei folkerørsle;
  • ha kontakt med folkerørsla
Artikkelside

Nynorskordboka 383 oppslagsord

rørsle

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt hrǿrsla; av røre (2

Tyding og bruk

  1. det å røre, lede eller flytte (på) seg;
    det å ikkje vere i ro;
    Døme
    • gå med rolege rørsler;
    • ei brå rørsle;
    • ei rørsle i retning av større kompromissvilje
  2. idé i tida;
    Døme
    • nyare religiøse rørsler
  3. samskiping for å nå eit mål;
Artikkelside

sprette 1

spretta

verb

Opphav

norrønt spretta; samanheng med spenne (3

Tyding og bruk

  1. gjere ei rask, brå rørsle;
    fare, fyke, hoppe;
    Døme
    • fisken sprett;
    • loket spratt av spannet;
    • sprette fram frå gøymsla;
    • sprette opp av stolen;
    • knappane spratt av jakka;
    • gneistane spratt utover golvet
  2. springe ut;
    spire;
    Døme
    • lauvet har sprotte ut
  3. stå opp;
    Døme
    • sola sprett
Artikkelside

sprett 2

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. hurtig rørsle opp, ned eller til sida;
    Døme
    • det gjekk i hopp og sprett
  2. det at lauvet sprett;
    jamfør lauvsprett
    Døme
    • lauvet stod i sprett
Artikkelside

spel 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av spele

Tyding og bruk

  1. uroleg rørsle;
    veksling
    Døme
    • sjå spelet av nordlyset på himmelen;
    • eit spel av fargar
  2. livleg verksemd
    Døme
    • det frie spelet på pengemarknaden
  3. Døme
    • eit spel med ord
  4. organisert leik med reglar, ofte med ball eller anna utstyr
    Døme
    • laget viste godt spel;
    • ballen er ute av spel
  5. sett med kort, brikker eller liknande til å spele med
    Døme
    • ludo er eit spel som passar for alle
  6. musikk (1) fått fram på instrument (3)
    Døme
    • eit stemne med leik og spel
  7. aktivitet der ein satsar pengar eller liknande i von om forteneste
    Døme
    • spel på automatar
  8. leik (5) som fugl driv med i paringstida
    Døme
    • det er forbode å skyte tiur på spel
  9. Døme
    • spelet på scena var av beste merke
  10. tilgjersle
    Døme
    • det er berre spel frå hennar side
  11. einskild omgang, parti av eit spel (1
    Døme
    • vinne første spelet

Faste uttrykk

  • avtalt spel
    avtale i løynd til eigen føremon
  • drive spel med nokon
    drive ap med nokon;
    halde nokon for narr
  • fritt spel
    spelerom
    • få fritt spel;
    • gje nokon fritt spel
  • gjere gode miner til slett spel
    ikkje vise misnøye;
    låst som ingenting
  • ha ein finger med i spelet
    vere med, verke inn
  • høgt spel
    spel med stor innsats;
    dristig spel
  • setje på spel
    risikere å tape eller miste
    • setje livet på spel
  • setje ut av spel
    • overrumple, distrahere
      • den nye informasjonen sette han heilt ut av spel
    • hindre i å fungere eller delta
      • kneskaden har sett meg ut av spel i fleire veker
  • spel for galleriet
    falsk eller hyklersk framferd brukt for å gjere andre til lags
    • høyringa var eit spel for galleriet;
    • tomme ord og spel for galleriet
  • stå på spel
    vere i fare for å gå tapt
    • liv og helse står på spel
Artikkelside

sirkulering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

repiterande, jamn rørsle i ei viss bane;
det å sirkulere
Artikkelside

sirkulasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; jamfør sirkulere

Tyding og bruk

repiterande, jamn rørsle i ei viss bane;
krinsløp, omløp
Døme
  • vere i sirkulasjon
Artikkelside

uti

preposisjon

Tyding og bruk

  1. brukt om fysisk plassering utanfor ein stad;
    ute i
    Døme
    • liggje uti vatnet
    • brukt som adverb:
      • vere i slekt langt uti
  2. brukt om rørsle i retning av noko eller nokon
    Døme
    • falle uti vatnet
    • brukt som adverb:
      • plumpe uti
Artikkelside

utgangsstilling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. kroppsstilling som innleier ei rørsle i dans, gymnastikk eller liknande
  2. stode (3) eller stilling (4) som grunnlag for aksjon, verksemd, vidare utvikling eller liknande;
Artikkelside

sprell 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av sprelle

Tyding og bruk

  1. sprellande rørsle
    Døme
    • fisken gjorde eit kraftig sprell og vart borte
  2. laussleppt handling;
    Døme
    • med så lita løn kan du ikkje tillate deg store sprell

Faste uttrykk

  • gjere/lage sprell
    få i stand leven;
    vekkje oppstuss
    • komikarane var kjende for å gjere sprell;
    • naboane lagar sprell i gata
Artikkelside

utfall

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. rask rørsle mot;
    plutseleg åtak (1)
    Døme
    • fektaren gjorde små utfall;
    • oksen gjorde eit utfall mot turgåarane
  2. i overført tyding: skarp kritikk
    Døme
    • kome med harde utfall mot styresmaktene
  3. resultat av noko;
    utgang, slutt
    Døme
    • utfallet av valet;
    • krisa fekk eit lykkeleg utfall
  4. i styrkjetrening: styrkeøving der ein set det eine beinet langt framfor det andre og bøyer seg ned slik at ein har rett vinkel i begge kne
  5. jamfør utfallsos
Artikkelside