Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
64 treff

Bokmålsordboka 29 oppslagsord

harmonisk

adjektiv

Opphav

av latin harmonicus; av gresk harmonikos ‘samstemt’

Betydning og bruk

  2. vel avpasset eller avstemt;
    likevektig, avbalansert, fredelig;
    jamfør harmoni (2)
    Eksempel
    • byggverket og omgivelsene utgjorde et harmonisk hele;
    • en harmonisk sinnstilstand;
    • et rolig og harmonisk menneske;
    • et harmonisk ekteskap

Faste uttrykk

  • harmonisk mollskala
    mollskala der sjuende trinn er forhøyet
Artikkelside

harmonisk mollskala

Betydning og bruk

mollskala der sjuende trinn er forhøyet;
Artikkelside

enharmonisk

adjektiv

Opphav

av gresk enharmonikos ‘samstemt’; jamfør harmonisk

Faste uttrykk

  • enharmoniske toner
    toner med samme tonehøyde som blir skrevet ulikt, for eksempel hiss og c;
    jamfør hiss
Artikkelside

stemme 2

verb

Opphav

av stemme (1

Betydning og bruk

  1. avgi stemme (1, 3) ved valg eller avstemming
    Eksempel
    • stemme på et politisk parti;
    • stemme med de borgerlige;
    • stemme for et forslag
  2. få musikkinstrument til å klinge harmonisk;
    Eksempel
    • stemme gitaren;
    • stemme et piano
  3. bringe i en viss sinnsstemning
    Eksempel
    • situasjonen stemmer til alvor
    • brukt som adjektiv:
      • være vennlig stemt
  4. være i samsvar med noe;
    være riktig
    Eksempel
    • det du sier, stemmer ikke;
    • regnestykket ditt stemmer;
    • målene stemmer ikke
  5. uttale en språklyd med svingende stemmebånd
    • brukt som adjektiv:
      • ‘b’, ‘d’, ‘g’ er stemte lyder, ‘p’, ‘t’, ‘k’ ustemte

Faste uttrykk

  • stemme i
    sette i med (å synge eller spille)
  • stemme ut
    utelukke fra videre deltakelse
  • være stemt for
    foretrekke
Artikkelside

klassisk

adjektiv

Opphav

gjennom tysk og fransk, fra latin classicus ‘førsteklasses’; jamfør klassiker

Betydning og bruk

  1. som hører til antikken
    Eksempel
    • klassisk filologi
  2. Eksempel
    • hans verker er for lengst blitt klassiske;
    • en klassisk kriminalroman;
    • klassisk musikk
  3. ren, harmonisk
    Eksempel
    • en klassisk profil
  4. som passer godt;
    Eksempel
    • et klassisk eksempel;
    • en klassisk bemerkning;
    • en klassisk replikk

Faste uttrykk

  • klassisk dannelse
    dannelse som bygger på gresk og romersk språk, litteratur og historie i antikken
  • klassiske språk
    gresk og latin
Artikkelside

uorganisk

adjektiv

Betydning og bruk

  1. som ikke hører til levende organismer og deres funksjoner;
    Eksempel
    • uorganiske fibre;
    • uorganisk, farlig avfall
  2. i kjemi: som ikke inneholder karbon
    Eksempel
    • uorganiske syrer
  3. som ikke er en harmonisk og naturlig del av en større helhet;
    uharmonisk
    Eksempel
    • filmen framstår som en uorganisk fortelling
Artikkelside

uharmonisk

adjektiv

Betydning og bruk

  1. preget av musikalsk disharmoni (1)
  2. i overført betydning: som ikke er harmonisk (2);
    Eksempel
    • et uharmonisk sinn
Artikkelside

uformelig

adjektiv

Betydning og bruk

som ikke har harmonisk form;
klumpete;
Eksempel
  • ha en tykk og uformelig kropp;
  • en uformelig masse
Artikkelside

trives

verb

Opphav

norrønt þrífast

Betydning og bruk

  1. ha det godt på et sted, i et arbeid eller lignende;
    like seg
    Eksempel
    • hun trives ikke i byen;
    • han trivdes med arbeidet
  2. vokse jevnt;
    utvikle seg harmonisk;
    være frisk
    Eksempel
    • plantene ville ikke trives
Artikkelside

likevektig

adjektiv

Betydning og bruk

avbalansert, harmonisk
Eksempel
  • en rolig, likevektig personlighet
Artikkelside

Nynorskordboka 35 oppslagsord

harmonisk

adjektiv

Opphav

av latin harmonicus; av gresk harmonikos ‘samstemd’

Tyding og bruk

  2. vel tilpassa eller samsvarande;
    likevektig, roleg, fredsam;
    jamfør harmoni (2)
    Døme
    • eit harmonisk heile;
    • vere i ein harmonisk tilstand;
    • eit roleg og harmonisk menneske;
    • harmoniske tilhøve

Faste uttrykk

  • harmonisk mollskala
    mollskala der sjuande trinn er høgd
Artikkelside

stemme 2

stemma

verb

Opphav

av stemme (1

Tyding og bruk

  1. gje stemme (1, 3) i val eller avstemming;
    Døme
    • ho stemde Høgre i stortingsvalet
  2. få musikkinstrument til å klinge harmonisk;
    Døme
    • stemme gitaren;
    • stemme eit piano
  3. få i ei viss sinnsstemning
    Døme
    • situasjonen stemmer til alvor
    • brukt som adjektiv:
      • vere venleg stemd mot alle
  4. vere i samsvar med noko;
    vere rett
    Døme
    • det du seier, stemmer ikkje;
    • reknestykket stemmer;
    • måla stemmer ikkje
  5. uttale ein språklyd med svingande stemmeband
    • brukt som adjektiv:
      • 'b', 'd' og 'g' er stemde lydar og 'p', 't' og 'k' er dei tilsvarande ustemde

Faste uttrykk

  • stemme i
    setje i med (å syngje eller spele)
  • stemme ut
    utelukke frå vidare deltaking
  • vere stemd for
    ha hug til;
    føretrekkje
Artikkelside

klassisk

adjektiv

Opphav

gjennom tysk og fransk, frå latin classicus ‘førsteklasses’; jamfør klassikar

Tyding og bruk

  1. som høyrer til antikken
    Døme
    • klassisk arkeologi
  2. Døme
    • eit klassisk arbeid;
    • ein klassisk kriminalroman;
    • klassisk musikk
  3. rein, harmonisk
    Døme
    • ein klassisk profil
  4. som høver godt;
    Døme
    • eit klassisk døme;
    • ein klassisk replikk;
    • eit klassisk tilfelle

Faste uttrykk

  • klassisk danning
    danning som byggjer på gresk og romersk språk, litteratur og historie i antikken
  • klassiske språk
    gresk og latin
Artikkelside

einharmonisk

adjektiv

Opphav

frå bokmål enharmonisk, av gresk enharmonikos ‘samstemd’; jamfør harmonisk

Faste uttrykk

  • einharmoniske tonar
    tonar med same tonehøgd som blir skrivne ulikt, til dømes hiss og c;
    jamfør hiss (1
Artikkelside

uharmonisk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. prega av musikalsk disharmoni (1)
  2. i overført tyding: som ikkje er harmonisk (2);
    Døme
    • uharmoniske menneske
Artikkelside

uorganisk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ikkje høyrer til levande organismar og funksjonane deira;
    Døme
    • uorganiske fibrar;
    • uorganisk industriavfall
  2. i kjemi: som ikkje inneheld karbon
    Døme
    • uorganiske syrer
  3. som ikkje er ein harmonisk og naturleg del av ein større heilskap;
    uharmonisk
    Døme
    • teksten var ei uorganisk samanstilling av skildringar
Artikkelside

uformeleg

adjektiv

Tyding og bruk

utan harmonisk form;
klumpete;
Døme
  • ha ein tjukk og uformeleg kropp;
  • ein uformeleg masse
Artikkelside

trivast

verb

Opphav

norrønt þrífast

Tyding og bruk

  1. ha det godt på ein stad, i eit arbeid eller liknande;
    like seg
    Døme
    • eg trivst ikkje her;
    • ho treivst godt med arbeidet
  2. vekse jamt;
    utvikle seg harmonisk;
    vere frisk
    Døme
    • bjørnungen vil ikkje trivast;
    • gulrøter trivst i sandjord
Artikkelside

harmonisk mollskala

Tyding og bruk

mollskala der sjuande trinn er høgd;
Sjå: harmonisk
Artikkelside

mensendieckgymnastikk

substantiv hankjønn

Uttale

menˊsendik-

Opphav

etter namnet til den amerikanske legen B. Mensendieck, 1864–1957

Tyding og bruk

førebyggjande gymnastikk som øver opp harmonisk muskelarbeid gjennom haldnings- og avspenningsøvingar
Artikkelside
Side 1 av 4