Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
27 treff

Bokmålsordboka 13 oppslagsord

etappe

substantiv hankjønn

Uttale

etapˊpe eller  etapˋpe

Opphav

av fransk étape ‘rasteplass’; beslektet med stabel

Betydning og bruk

  1. del av strekning, vei eller reise;
    enkelt distanse i stafett (2)
    Eksempel
    • den lengste etappen gikk over fjellet;
    • løpe første etappe;
    • bli best på sin etappe
  2. del eller steg av et arbeid eller en utvikling
    Eksempel
    • veien skal bygges i flere etapper
Artikkelside

ligge an

Betydning og bruk

være plassert i forhold til andre;
se ut til å ville bli, ha utsikt til, tegne til;
Se: ligge
Eksempel
  • det norske laget lå godt an etter første etappe
Artikkelside

tak 2

substantiv intetkjønn

Opphav

norrønt tak

Betydning og bruk

  1. det å ta (1);
    Eksempel
    • få godt tak;
    • ta tak i rattet;
    • hun slapp taket;
    • han griper tak i henne
  2. det at noe fester seg;
    feste, hold
    Eksempel
    • få tak med ankeret;
    • vinden tok tak
  3. herredømme, kontroll
    Eksempel
    • han hadde taket på motstanderen;
    • de har mistet taket på velgerne
  4. (kraftig) bevegelse med arm, hånd eller redskap;
    strøk, drag
    Eksempel
    • svømme noen tak;
    • et tak med snøskuffa
  5. Eksempel
    • ta tak med noen
  6. det å anstrenge seg;
    fysisk eller mentalt krafttak;
    påkjenning
    Eksempel
    • det hadde vært mange tunge tak
  7. kraft og mot til å gjøre noe;
    viljestyrke
    Eksempel
    • det var tak i den karen
  8. brått angrep av sykdom, smerte eller lignende;
    Eksempel
    • smerten kom i tak
  9. avgrenset strekning;
    (kort) periode;
    enkelt tilfelle;
    bolk, etappe, rykk
    Eksempel
    • gå ut et tak;
    • arbeide i tak;
    • lese til eksamen i harde tak
  10. del av redskap som en holder i;
    jamfør håndtak
  11. brukt som etterledd i sammensetninger: sted der en tar ut noe

Faste uttrykk

  • ta seg på tak
    ta seg sammen
  • tak om tak
    av og til;
    skiftevis
Artikkelside

ligge

verb

Opphav

norrønt liggja

Betydning og bruk

  1. om person eller dyr: være i mer eller mindre vannrett stilling
    Eksempel
    • noen liker best å ligge på magen, andre på siden;
    • katten lå på sofaen
    • brukt som adjektiv:
      • liggende stilling
  2. være på et bestemt sted, ofte over tid;
    være i en bestemt stilling
    Eksempel
    • boka ligger på bordet;
    • pengene ligger i skuffen;
    • leiligheten ligger i tredje etasje;
    • huset ligger fint til;
    • prisen ligger på ca. 100 kr;
    • renholdsverket ligger under kommunen;
    • skipet ligger i havn;
    • ligge i fjellet
  3. i overført betydning: være naturlig, forståelig;
    henge sammen med;
    Eksempel
    • det ligger nær å tro det;
    • forklaringen ligger nok i at de har lite penger
  4. hvile i seng, holde senga
    Eksempel
    • ligge til sengs;
    • ligge syk;
    • ligge og fryse
  5. være utbredt over, dekke (2, 1)
    Eksempel
    • det ligger snø på marka
  6. være i en viss tilstand
    Eksempel
    • golvet lå fullt av klær;
    • ligge i bløt;
    • planene lå i grus;
    • ligge værfast;
    • ligge i trening

Faste uttrykk

  • ligge an
    være plassert i forhold til andre;
    se ut til å ville bli, ha utsikt til, tegne til
    • det norske laget lå godt an etter første etappe
  • ligge etter
    ikke (greie å) holde følge
  • ligge for
    passe til evnene og interessene til noen
    • grammatikk ligger ikke for meg
  • ligge for døden
    være døende;
    ligge på dødsleiet
    • ligge for døden i en uke;
    • det året hun lå for døden
  • ligge i
    implisere, bety
    • hva ligger det i uttrykket?
  • ligge med
    ha samleie med
  • ligge nede
    ikke være i virksomhet
    • foreningen ligger nede for tiden
  • ligge noe under
    være skjult eller hemmelig
    • her ligger det noe under
  • ligge over
    • om person: overnatte
    • om fartøy: helle over på siden
  • ligge på det siste
    være nær ved å dø;
    ligge for døden
  • ligge på likstrå
    ligge på seng fram til begravelsen
  • ligge til
    høre til
    • det ligger til sykdommen å bli svært sliten
  • ligge til grunn
    være årsak til eller grunnlag for
    • hendelsene som ligger til grunn for rapporten;
    • materialet som ligger til grunn for analysen
  • ligge til rette
    passe, være bra
    • forholdene ligger godt til rette for å ta en beslutning nå
  • ligge under for
    være avhengig av
    • hun lå under for alkoholen
Artikkelside

sprintetappe

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

etappe (1) i et løp der deltakerne sprinter
Artikkelside

sluttetappe

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

siste etappe
Eksempel
  • sykle den to mil lange sluttetappen
Artikkelside

sjarmøretappe

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

siste etappe i en stafett med stor oppmerksomhet fra publikum
Artikkelside

ankerkvinne

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

etter engelsk anchorwoman

Betydning og bruk

  1. kvinne som løper siste etappe på et stafettlag
    Eksempel
    • Norges ankerkvinne i stafetten
  2. kvinnelig konkurransedeltaker som sørger for at laget vinner eller får en god plassering
  3. kvinne med viktig rolle i politikk eller lignende
    Eksempel
    • partiets ankerkvinne i kommunestyret
  4. kvinnelig anker (1, 5) i nyhetsredaksjon
    Eksempel
    • hun er ankerkvinne i Dagsrevyen
Artikkelside

ankermann

substantiv hankjønn

Opphav

etter engelsk anchorman

Betydning og bruk

  1. mann som løper siste etappe på et stafettlag
    Eksempel
    • være ankermann på stafetten
  2. mannlig konkurransedeltaker som gjør at et lag vinner eller får god plassering
  3. mann med viktig rolle i politikk eller lignende
    Eksempel
    • partiets, regjeringens ankermann
  4. mannlig anker (1, 5) i nyhetsredaksjon
    Eksempel
    • Dagsrevyens ankermann
Artikkelside

dagsetappe

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

etappe (1) som strekker seg over en dag
Eksempel
  • vanlig dagsetappe for fotturen er på seks-sju timer
Artikkelside

Nynorskordboka 14 oppslagsord

etappe

substantiv hankjønn

Uttale

etapˊpe eller  etapˋpe

Opphav

av fransk étape ‘rasteplass’; samanheng med stabel

Tyding og bruk

  1. del av strekning, veg eller reise;
    einskild distanse i stafett (2)
    Døme
    • vi deler inn reisa i tre etappar;
    • springe andre etappe
  2. del eller steg av eit arbeid eller ei utvikling
    Døme
    • arbeidet skal gjerast i fleire etappar
Artikkelside

tak 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt tak

Tyding og bruk

  1. det å ta (1);
    Døme
    • få godt tak;
    • ta tak i tauet;
    • sleppe taket i rattet;
    • ho greip tak i armen hans
  2. det at noko festar seg;
    feste, hald
    Døme
    • få tak med spettet;
    • elden fekk tak;
    • vinteren sleppte taket
  3. herredøme, kontroll
    Døme
    • ho har eit tak på meg;
    • få taket på motstandaren;
    • læraren har mista taket på elevane
  4. (kraftig) rørsle med arm, hand eller reiskap;
    strøk, drag
    Døme
    • symje med rolege tak;
    • eit tak med ljåen;
    • eit tak på fela
  5. det å takast (2);
    Døme
    • ta eit tak med nokon
  6. det å anstrengje seg;
    fysisk eller mentalt krafttak;
    pårøyning
    Døme
    • ta det tyngste taket;
    • eit liv med harde stunder og tunge tak
  7. kraft og mot til å gjere noko;
    viljestyrke, framtak (2)
    Døme
    • det er ikkje tak i han
  8. brått åtak av sjukdom, smerte eller liknande;
    Døme
    • sjukdomen kjem i harde tak
  9. avgrensa strekning;
    (kort) periode;
    einskilt tilfelle;
    bolk, etappe, rykk
    Døme
    • i eitt tak;
    • rykkje fram i tak;
    • arbeide i tak;
    • dei måtte vente eit tak
  10. del av reiskap som ein held i;
    jamfør handtak (1)
  11. brukt som etterledd i samansetningar: stad der ein tek ut noko

Faste uttrykk

  • ta seg på tak
    ta seg saman
  • tak om tak
    av og til
Artikkelside

liggje, ligge

liggja, ligga

verb

Opphav

norrønt liggja

Tyding og bruk

  1. om person eller dyr: vere i meir eller mindre vassrett stilling
    Døme
    • liggje både på magen og på sida;
    • ho låg utstrekt;
    • hunden låg på graset
    • brukt som adjektiv
      • liggjande stilling
  2. vere på ein viss plass, ofte over tid;
    vere i ei viss stilling
    Døme
    • boka ligg på bordet;
    • pengane ligg i skuffa;
    • byen ligg på nordsida;
    • huset ligg fint til;
    • prisen ligg på om lag 100 kr;
    • liggje lågt i terrenget;
    • reinhaldsverket ligg under kommunen;
    • skipet ligg i land
  3. i overført tyding: vere naturleg, forståeleg;
    hengje saman med;
    Døme
    • det ligg nær å tru det;
    • årsaka ligg i dei låge strømprisane
  4. kvile i seng, halde senga
    Døme
    • liggje til sengs;
    • liggje og fryse;
    • liggje sjuk med feber
  5. vere utbreidd over, dekkje
    Døme
    • snøen låg meterhøg;
    • det låg rim på marka
  6. vere i ein viss tilstand
    Døme
    • liggje på latsida;
    • liggje i bløyt;
    • liggje brakk;
    • golvet låg fullt av klede;
    • liggje vêrfast;
    • liggje på lur;
    • liggje i trening;
    • liggje i tingingar

Faste uttrykk

  • liggje an
    vere plassert (i høve til andre);
    stille seg, teikne, ha utsikt (til)
    • liggje dårleg an;
    • det norske laget låg godt an etter første etappe
  • liggje att
    vere att, vere gløymd
  • liggje etter
    ikkje halde følgje
  • liggje for
    passe til evnene og interessene til nokon
    • grammatikk ligg ikkje for dei
  • liggje for døden
    vere døyande;
    liggje på dødsleiet
    • liggje for døden i ei veke;
    • det året han låg for døden
  • liggje føre
    vere til stades;
    finnast (1), eksistere (1)
    • materialet ligg endeleg føre i bokform;
    • det ligg ikkje føre konkrete planar for gjennomføringa
  • liggje i
    tyde, implisere
    • kva ligg det i den utsegna?
  • liggje med
    ha samleie med
  • liggje nede
    stå stille, ikkje vere i gang
    • straumnettet ligg nede
  • liggje noko under
    vere skjult eller hemmeleg
    • her ligg det noko under
  • liggje over
    • om person: overnatte
    • om fartøy: halle på sida
  • liggje på likstrå
    liggje på seng fram til gravferda
  • liggje på likstrå
    liggje på seng fram til gravferda
  • liggje til
    høyre til
    • det ligg til familien å vere snobbete
  • liggje til rette/rettes
    høve, passe bra
    • forholda ligg godt til rette for effektivt arbeid no
  • liggje til grunn
    vere årsak til eller grunnlag for
    • visjonane som ligg til grunn for satsinga
  • liggje under for
    vere avhengig av
    • han låg under for alkoholen
Artikkelside

sprintetappe

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

etappe i eit løp det deltakarane sprintar
Døme
  • springe sprintetappen i stafetten
Artikkelside

sjarmøretappe

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

siste etappe i ein stafett med stor merksemd frå publikum
Artikkelside

liggje an

Tyding og bruk

vere plassert (i høve til andre);
stille seg, teikne, ha utsikt (til);
Sjå: liggje
Døme
  • liggje dårleg an;
  • det norske laget låg godt an etter første etappe
Artikkelside

dagsetappe

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

etappe (1) som strekkjer seg over ein dag
Døme
  • dagsetappane blir vanlegvis ti mil
Artikkelside

ankermann

substantiv hankjønn

Opphav

etter engelsk anchorman

Tyding og bruk

  1. mann som spring siste etappe på eit stafettlag
  2. mannleg konkurransedeltakar som sørgjer for at laget vinn eller får ei god plassering
  3. mann med viktig oppgåve eller verv
    Døme
    • vere ankermann i regjeringa
  4. mannleg anker (1, 5) i nyhenderedaksjon
    Døme
    • ankermannen i Dagsrevyen
Artikkelside

etappevis

adjektiv

Opphav

jamfør -vis

Tyding og bruk

i etappar eller litt etter litt;
éin etappe om gongen;
Døme
  • ei etappevis utbygging
  • brukt som adverb:
    • gjere arbeidet etappevis
Artikkelside

etappetid

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i idrett: tid brukt på ein etappe (1)
Døme
  • ha best etappetid
Artikkelside
Side 1 av 2