Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
166 treff

Bokmålsordboka 66 oppslagsord

bomstille

adjektiv

Opphav

fra lavtysk , opprinnelig ‘stille som en stokk’

Betydning og bruk

helt stille
Eksempel
  • sitte bomstille
Artikkelside

bengel

substantiv hankjønn

Opphav

fra lavtysk og nederlandsk ‘stokk, kjepp’, beslektet med norrønt banga; jamfør banke (2

Betydning og bruk

uoppdragen og sleivete unggutt
Artikkelside

bende

verb

Opphav

norrønt benda ‘bøye’, opprinnelig ‘forsyne med bånd’, av uttrykket benda boga ‘sette snor på bue idet en spenner den’

Betydning og bruk

  1. bøye i bue, i spenn
    Eksempel
    • bende en stang;
    • bende en stokk
  2. presse, trykke (på enden av et spett eller lignende)
    Eksempel
    • bryte og bende med spettet
  3. om spennkraft, mottrykk: hefte, hindre, minke (en bevegelse);
    gå tvert
    Eksempel
    • det bender imot

Faste uttrykk

  • bende seil
    feste seilene til rærne med bendsel
Artikkelside

bandstokk

substantiv hankjønn

Opphav

av bånd

Betydning og bruk

  1. i tømring (2: den øverste av de lange stokkene i en tverrvegg som ligger på og binder de øverste stokkene i langveggen
  2. stokk som holder sammen tømmerstokker som har filtret seg sammen
Artikkelside

balltre

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

liten stokk (1, 3) av tre til å slå ball (1, 1) med
Eksempel
  • cricket blir spilt med ball og balltre
Artikkelside

arbeidsstokk

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

kollektivt: de ansatte i en bedrift, på et visst arbeid;
Artikkelside

Nynorskordboka 100 oppslagsord

stuke 1

stuka

verb

Opphav

frå lågtysk eigenleg ‘vere stiv’; samanheng med stokk (1

Tyding og bruk

klemme i hop med støytar mot enden
Døme
  • stuke ein bolt
Artikkelside

stykke 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt stykki; samanheng med stokk (1

Tyding og bruk

  1. del som er skild frå eller teken av noko;
    Døme
    • bryte av eit stykke sjokolade;
    • skjere eit stykke av kaka;
    • eit stykke smørbrød;
    • eit stykke av åkeren
    • del, parti
      • lese eit stykke av ei bok;
      • falle, gå i stykke – gå sund;
      • rive i stumpar og stykke
  2. forkorta stk.
    Døme
    • arvestykke;
    • epla kostar to kroner stykket;
    • kjøpe fire stykke av kvart slag;
    • det kjem fem stykke til middag
  3. (veg)strekning
    Døme
    • følgje ein eit stykke (på veg);
    • hytta låg eit stykke frå sjøen
  4. Døme
    • skrive eit stykke i avisa
  5. kunstnarleg arbeid
    Døme
    • kinostykke;
    • teaterstykke;
    • eit stykke av Ibsen;
    • spele eit stykke av Grieg
  6. verk (II,1 og 2)
    Døme
    • karsstykke;
    • kunststykke;
    • meisterstykke;
    • reknestykke;
    • sveinestykke;
    • eit godt stykke arbeid;
    • i det stykket er dei like – på det punktet

Faste uttrykk

  • når det kjem til stykket
    når det verkeleg gjeld
  • stykke for stykke
    bit for bit
  • to alner av same stykket
    to av same (dårlege) slaget
Artikkelside

stong

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt stǫng; truleg av stinge

Tyding og bruk

  1. lang og heller grann lekam;
    Døme
    • fiske med sluk og stong
    • i idrett:
      • ikkje ha eit skot mellom stengene – rett på mål
  2. Døme
    • ei stong er til vanleg seks alner lang
Artikkelside

stolpe 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt stolpi

Tyding og bruk

  1. (fastståande) stokk;
    påle, tjukk stong
    Døme
    • gjerdestolpe;
    • grindstolpe;
    • lyktestolpe;
    • telefonstolpe;
    • bruke berre impregnerte stolpar
    • målstong
      • skotet gjekk i stolpen og inn
    • loddrett stokk i bindingsverk
      • svalvegger av stavverk med dekorativt utforma stolpar på hjørna
  2. oppståande stykke, til dømes merke i ei uniformslue, søyle i eit diagram, loddrett strekfigur i stoff, hekle- eller strikkearbeid
    Døme
    • ei skjorte med stolpe i halsen
  3. (ledd som er ei) måleining i målband brukt på storfe
    Døme
    • ein stolpe er ¹⁄₃₂ av ei alen
Artikkelside

stokkverk

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter tysk Stockwerk; av stokk (1 og verk (2

Tyding og bruk

no sjeldan: høgd (7), etasje
Artikkelside

stokkfisk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt stokkfiskr; av stokk (1

Tyding og bruk

rundfisk som er tørka på hjell;
Artikkelside

stokkepryl

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

pryl, avstraffing med stokk (1, 3)
Artikkelside

stokkende 1

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ende, stubb av ein stokk (1
Artikkelside

stokkebåt

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

båt laga av ein stokk (1, 1)
Artikkelside

stokkande

adverb

Tyding og bruk

Døme
  • stokkande lat;
  • stokkande mørkt
Artikkelside
Side 7 av 10