Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
32 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 32 oppslagsord

ute

adverb

Opphav

norrønt úti; av ut

Tyding og bruk

  1. under open himmel, i friluft, utandørs
    Døme
    • gå ute og fryse;
    • liggje ute;
    • barna er ute og leiker;
    • eg finn dei korkje ute eller inne;
    • ute på trappa
  2. utanfor sitt vanlege hus, hylster, dekke eller liknande
    Døme
    • kjuklingen er ute av skalet;
    • skjorteflaket heng ute
    • i overført tyding: utanfor ein vanleg eller tidlegare tilhaldsstad
      • han er ute or soga;
      • eg er ute av stand til å skjøne det;
      • vere ute av seg (av sorg) – heilt fortvilt
  3. ikkje heime, ikkje til stades
    Døme
    • sjefen er ute;
    • vere ute og handle;
    • ete ute (på restaurant e l)
    • han var ute under krigen – utanlands
  4. unna eit visst utgangspunkt;
    Døme
    • ute på fjorden, åkeren;
    • ute på kjøkenet
    • ved eller nærmare havet
      • ute ved kysten;
      • ute på øyane
  5. i verksemd, på ferde, til stades
    Døme
    • vere tidleg, seint ute – med å kome, med å utvikle seg e l;
    • ho er ute med strekane sine;
    • han er ute og skriv i avisa att;
    • vere ute etter revansje;
    • når ulykka er ute
  6. Døme
    • vere ute for eit uhell, for ein svindlar
  7. Døme
    • fristen, eventyret er ute;
    • før året er ute;
    • det er ute med meg – eg er fortapt, ferdig

Faste uttrykk

  • ille ute
    i fare, i vanskar
  • vere ute etter
    prøve å treffe (nokon); prøve å få has på
Artikkelside

utmann

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

utanbygds person;
person frå ein stad nærmare kysten eller låglandet
Artikkelside

tokke 2

tokka

verb

Opphav

norrønt þoka

Tyding og bruk

flytte, skuve (litt)
Døme
  • tokke seg nærmare;
  • tokk deg! – flytt deg!
Artikkelside

særfrådrag

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

frådrag i skatten som visse skattytarar får etter nærmare reglar
Artikkelside

sjølvfølgje, sjølvfylgje, sjølvfølge

substantiv hokjønn

Opphav

av følgje (1

Tyding og bruk

noko som er sjølvsagt, som ikkje treng nærmare forklaring eller grunngjeving
Døme
  • å takke for hjelpa bør vere ei sjølvfølgje
Artikkelside

røyne 2

røyna

verb

Opphav

norrønt reyna

Tyding og bruk

  1. måtte tole eller gjennomgå, oppleve, bli utsett for;
    få vite gjennom eiga oppleving, merke
    Døme
    • røyne mykje motgang;
    • ho fekk røyne mykje;
    • eg har røynt det sjølv
    • refleksivt, i ordtak:
      • det er mangt som synest og ikkje røynest;
      • det kan så røynast – det er nok altfor sant
  2. ta eller leite (på)
    Døme
    • det røynde vitet hans;
    • arbeidet røyner på
  3. prøve, granske, undersøkje, sjå nærmare på
    Døme
    • røyne isen
    • refleksivt:

Faste uttrykk

  • når det røyner på
    når det gjeld, er alvor
  • røyne seg
    prøve kreftene sine, ta seg på tak, trøyte seg, røynast
Artikkelside

rykke 1, rykkje 1

rykka, rykkja

verb

Opphav

norrønt rykkja

Tyding og bruk

  1. rive snøgt til seg, nappe, dra
    Døme
    • rykke opp med rota;
    • rykke i bandet
  2. fare (vidare), flytte (seg) fram
    Døme
    • rykke fram, nærmare;
    • sjukebilen rykte ut
  3. i buntmakarfaget: skjere skinn opp i lange, smale strimlar og sy dei saman

Faste uttrykk

  • rykke opp
    avansere
  • rykke til
    fare saman
  • rykke ut med
    utlevere (nokon), fortelje (noko)
Artikkelside

fullmaktslov

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

lov som skal utfyllast med nærmare forskrifter
Artikkelside

forresten, for resten

adverb

Opphav

av for (6 og rest; opphavleg med tyding ‘når det gjeld resten’

Tyding og bruk

brukt for å uttrykkje eit tillegg eller innskot (4): dessutan, ved nærmare ettertanke, apropos (1
Døme
  • eg kan ikkje, og forresten er det ikkje mi sak;
  • det kan forresten vere;
  • eg må visst forresten gå;
  • forresten, kjem du i kveld?
Artikkelside

flytte

flytta

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt flytja; samanheng med flyte (1 , opphaveleg ‘la flyte bort’

Tyding og bruk

  1. føre til ein annan stad
    Døme
    • flytte brikkene i ludo;
    • flytte blikket;
    • han flyttar stolen nærmare
  2. skifte tilhaldsstad eller bustad
    Døme
    • flytte heimanfrå;
    • flytte på setra;
    • flytte inn i nytt hus;
    • skal du snart flytte?
    • han flyttar inn i barndomsheimen;
    • ho flytta frå Moss til Oslo;
    • dei har flytta frå kvarande;
    • mange arbeidsplassar er flytta ut av byen;
    • ho kjem flyttande frå byen

Faste uttrykk

  • flytte grenser
    endre eller få ein til å endre oppfatning
    • denne bilen representerer teknologisk nytenking og flyttar grenser
  • flytte på seg
    skifte bustad eller arbeid
    • det kan vere godt å flytte på seg og prøve noko anna
  • flytte saman
    bli sambuarar
  • flytte seg
    røre på seg, bevege seg
    • flytt deg!
    • regnet er venta å flytte seg nordover
Artikkelside
Side 3 av 4