Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
71 treff

Nynorskordboka 71 oppslagsord

standardisert

adjektiv

Opphav

av standardisert

Tyding og bruk

som har blitt laga etter ein standard (1, 2) eller ei fastsett norm
Døme
  • standardiserte prøver;
  • eit standardisert forløp for medisinsk behandling
Artikkelside

tannbehandling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

medisinsk behandling (1) knytt til tenner eller munnhole
Døme
  • gå til årleg tannbehandling
Artikkelside

sosiopati

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

eldre medisinsk nemning for personlegdomsforstyrring som mellom anna er kjenneteikna av manglande hemningar og dårleg evne til å fungere i mellommenneskelege og sosiale forhold;
Artikkelside

sosiopat

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

eldre medisinsk nemning for person med kyniske og manipulerande personlegdomstrekk;
Artikkelside

blå 2

adjektiv

Opphav

norrønt blár ‘blå, mørk, svart’

Tyding og bruk

  1. som har ei farge som skyfri himmel (og som ligg mellom grønt og fiolett i fargespekteret)
    Døme
    • blå himmel;
    • blå jakke;
    • blå bil;
    • blå auge;
    • fryse så ein er blå i andletet;
    • slå seg både gul og blå
  2. politisk konservativ;
    høgreorientert;
    til skilnad frå raud (2)
    Døme
    • ei blå regjering;
    • vere politisk blå
  3. som er knytt til kulde og kuldegrader
    Døme
    • strålande sol og blått føre;
    • det var blå grader og gnistrande skiføre
  4. brukt som substantiv: kuldegrad
    Døme
    • det var 15 blå ute
  5. forsterkande: rein (3, 6), skir;
    berre
    Døme
    • dei sprang på blåe livet
  6. Døme
    • vere berre blåe barnet

Faste uttrykk

  • bli blå for
    vere viss på ikkje blir noko av;
    ikkje lukkast i
  • blå resept
    resept for visse legemiddel og medisinsk utstyr som folketrygda dekkjer
  • blå tone
    tone eller melodi med melankolsk preg som blir laga ved å senke tersen (1 eller septimen, særleg i jazz og blues
    • publikum fekk servert både blå tonar og klassisk gitarmusikk
  • blått blod
    brukt i uttrykk for å ha adeleg opphav
    • ha blått blod i årene;
    • ei kvinne av blått blod
  • brenne eit blått lys for
    nærme seg slutten for
    • det brenn eit blått lys for skyssbåten
  • i det blå
    i det uvisse
    • ei fredsavtale synest å vere heilt i det blå;
    • ombyggingsplanane er skotne ut i det blå
Artikkelside

kunstig

adjektiv

Opphav

av lågtysk kunstich

Tyding og bruk

  1. laga av menneske eller maskinar;
    til skilnad frå naturleg (2)
    Døme
    • ho hadde to kunstige hofter;
    • dropsa var laga med kunstig søtstoff
  2. som ikkje verkar ekte eller oppriktig;
    Døme
    • setje eit kunstig skilje;
    • han hadde ei kunstig framferd
    • brukt som adverb
      • ho oppførte seg kunstig og unaturleg

Faste uttrykk

  • kunstig anding
    • metode for å starte eller oppretthalde anding hos ein person som ikkje pustar sjølv
      • dei gav kunstig anding og hjartemassasje til sjukebilen kom
    • økonomisk eller annan støtte til verksemd eller liknande som ikkje ville klart seg utan
      • næringa har fått millionar i kunsting anding
  • kunstig intelligens
    eigenskap ved datamaskinar som minner om menneskeleg intelligens, til dømes evne til å lære og korrigere seg sjølv;
    jamfør KI
  • kunstig koma
    det at ein person er lagt i koma (1 under medisinsk kontroll, for at pasienten skal få ro og sleppe påkjenningar
Artikkelside

koma 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘djup søvn’

Tyding og bruk

langvarig, djup medvitsløyse
Døme
  • pasienten er i koma

Faste uttrykk

  • kunstig koma
    det at ein person er lagt i koma (1 under medisinsk kontroll, for at pasienten skal få ro og sleppe påkjenningar
Artikkelside

fysikalsk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som gjeld fysikk (1)
    Døme
    • tørking er ein fysikalsk reaksjon
  2. som gjeld fysikk (2)
    Døme
    • få medisinsk og fysikalsk hjelp

Faste uttrykk

  • fysikalsk behandling
  • fysikalsk institutt
    institutt som gjev fysioterapi
  • fysikalsk kjemi
    fagretning i kjemi der ein gjer bruk av fysikk
    • fastsetjing av molekylstruktur høyrer til den fysikalske kjemien
  • fysikalsk medisin
    behandling av lidingar i skjelett og muskulatur ved hjelp av fysioterapi
Artikkelside

alternativ 2

adjektiv

Uttale

alternˊativ

Opphav

frå mellomalderlatin; sjå alternere

Tyding og bruk

  1. som gjev høve til val mellom to eller fleire vilkår, alternativ (1
    Døme
    • alternative løysingar
    • brukt som adverb:
      • alternativt stemmer eg for forslag 2
  2. som står i motsetnad til det vanlege, vedtekne;
    Døme
    • alternative grupper;
    • alternativ livsstil, skule

Faste uttrykk

  • alternativ medisin
    medisinsk behandling som ikkje er basert på klinisk dokumenetrt forsking; til skilnad frå skulemedisin
  • alternativt jordbruk
    jordbruk der ein ikkje vil bruke kunstgjødsel og kjemiske sprøytemiddel
Artikkelside

venteliste

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

liste med namn på personar som ventar på medisinsk behandling, barnehageplass, kjøp av etterspurt vare eller liknande
Døme
  • stå på venteliste
Artikkelside
Side 1 av 8