Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 73 oppslagsord

spissrot

substantiv ubøyeleg

Opphav

frå lågtysk; tysk av Spiess ‘spiss reiskap’ og Rute ‘kjepp’

Tyding og bruk

før: militær straff som gjekk ut på at den skuldige måtte gå mellom to rekkjer av soldatar som kvar gav han eit stikk eller slag over ryggen
Døme
  • gå, springe spissrot – òg: måtte passere, bli kritisk granska av forvitne, spottelystne menneske
Artikkelside

snu 2

verb

Opphav

norrønt snúa

Tyding og bruk

  1. transitivt: flytte, vende (3, 1)
    Døme
    • snu båten opp mot vinden;
    • snu ryggen til – òg: avvise;
    • snu høyet
    • dra rundt
      • snu slipesteinen
    • rengje (2
      • snu trøya;
      • vere god å snu orda sine – ordleggje seg godt
    • refleksivt:
      • snu seg i senga;
      • snu opp ned på noko;
      • snu på hovudet
  2. intransitivt: fare attende (same vegen som ein kom);
    Døme
    • snu heim att;
    • dei måtte snu for vêret;
    • snu og vende på alle ting – saumfare, vere kritisk
    • peike i ei viss lei
      • den sida som snur ut
    • dreie
      • vinden snudde

Faste uttrykk

  • snu om
    òg: endre framgangsmåte
Artikkelside

skiflygingsbakke

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

hoppbakke med kritisk punkt over 145 m
Artikkelside

skeptisk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. Døme
    • vere skeptisk til noko
  2. som høyrer til eller særmerkjer skeptisismen
Artikkelside

skepsis

substantiv hankjønn

Opphav

gresk ‘ettertanke, prøving’

Tyding og bruk

kritisk mistru;
Døme
  • sjå på noko med skepsis
Artikkelside

sjølvransaking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å granske seg sjølv kritisk
Døme
  • dei dårlege karakterane førte til ei grundig sjølvransaking
Artikkelside

sjølvkritisk

adjektiv

Tyding og bruk

kritisk mot seg sjølv
Døme
  • vere så sjølvkritisk at ein ikkje får skrive eit ord
Artikkelside

saum 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt saumr; samanheng med sy

Tyding og bruk

  1. det å sy
    Døme
    • drive med saum;
    • lære seg saum
    • syarbeid
      • sitje med ein saum
  2. samanhengande rad av sting
    Døme
    • buksa gjekk opp i saumen
    • samanveksingslinje i bein
      • saumen i hjerneskallen
    • i overført tyding:
      • gå etter i saumane – granske (noko(n)) kritisk
Artikkelside

sans

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin sensus ‘kjensle, forstand’ av sentire ‘kjenne, merke’

Tyding og bruk

  1. evne til å sanse (1)
    Døme
    • luktesans;
    • smakssans;
    • dei fem sansane – syn, høyrsel, kjensle, lukt og smak
  2. Døme
    • (ikkje) ha sans for humor, musikk;
    • ha kritisk, økonomisk sans
  3. Døme
    • gå frå sans og samling
    • fornuft
      • det er ikkje sunn sans i det du seier

Faste uttrykk

  • ha ein sjette sans
    vere synsk
Artikkelside

flaumlys, flaumljos

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. (anlegg for) lys frå sterke lyskastarar retta mot bygning, idrettsplass, monument eller liknande
    Døme
    • kyrkja står i flaumlys;
    • fotballbana har flaumlys
  2. i overført tyding: søkjelys (2);
    (kritisk) merksemd
    Døme
    • setje politisk flaumlys på saka
Artikkelside
Side 7 av 8