Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 60 oppslagsord

skjemd 2, skjemt 2

adjektiv

Opphav

eigenleg perfektum partisipp av skjemme

Tyding og bruk

  1. som skjemmest, skamfull
    Døme
    • eg er skjemd av det
  2. skadd, øydelagd
    Døme
    • lys hadde skjemt filmen;
    • fisken var skjemd
    • som har mista bitet
      • kniven er skjemd
Artikkelside

sakne

sakna

verb

Opphav

norrønt sakna; samanheng med sake (3

Tyding og bruk

  1. vere utan, mangle
    Døme
    • eg saknar ein skikkeleg kniv til dette arbeidet;
    • ikkje sakne nokon ting;
    • sakne verda ein augeblink – sove litt
  2. oppdage at ein har mista noko, at noko er borte
    Døme
    • sakne lommeboka si;
    • to ungdomar er sakna i fjellet
  3. kjenne ein (sår) lengt etter noko(n)
    Døme
    • sakne vener;
    • vere sårt sakna
Artikkelside

glans

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk; samanheng med glane (1

Tyding og bruk

  1. strålande lys eller skin
    Døme
    • ha glans i auga
  2. Døme
    • kome i all sin glans;
    • klubben har mista glansen;
    • greie noko med glans
  3. skinande, glatt overflate
    Døme
    • papir med glans
  4. glinsande mineral
  5. Døme
    • samle på glans

Faste uttrykk

  • kaste glans over
    gjere ære på ei tilstelling med å vere til stades
Artikkelside

fridom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. det å ha rett og høve til å gjere, seie og tenkje som ein ynskjer, utan band, restriksjonar eller tvang
    Døme
    • ha fridom til å velje;
    • fridom under ansvar;
    • striden for politisk fridom;
    • fridom til å røyste;
    • demokratiet er ein heilskap av fridomar og rettar
  2. Døme
    • folket mista fridomen sin;
    • landet fekk att fridomen sin
  3. det å ikkje vere i fangenskap;
    høve til å ferdast fritt
    Døme
    • eit liv i fridom
  4. det å vere utan;
    det å sleppe
    Døme
    • fridom frå naud;
    • fridom frå skulegang
Artikkelside

fredlaus 2

adjektiv

Opphav

norrønt friðlaus

Tyding og bruk

  1. om eldre forhold: som har mista retten til fred (3) (og dermed kan drepast av alle)
    Døme
    • Robin Hood var ein fredlaus røvarhovding
    • brukt som substantiv
      • ein fredlaus
  2. utan indre fred;
    utan rast og ro;
    • brukt som adverb
      • flakke fredlaust omkring

Faste uttrykk

  • døme, lyse fredlaus
    setje utanfor rettssamfunnet og ikkje la vere verna av lova
Artikkelside

fotfeste

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. feste for foten
    Døme
    • ho mista fotfestet og rutsja nedover
  2. fast rom eller posisjon;
    Døme
    • få fotfeste på marknaden;
    • ideen har fått fotfeste
  3. grunnlag for tru eller tilvære
    Døme
    • han har mista fotfestet i tilværet
Artikkelside

forveksle

forveksla

verb

Opphav

frå lågtysk; av for- (2 og veksle

Tyding og bruk

blande saman, mista, ta feil av
Døme
  • det er lett å forveksle dei to orda;
  • eg forveksla henne med systera
Artikkelside

forfjamsing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å vere forfjamsa
Døme
  • i forfjamsinga mista ho brillene
Artikkelside

finne 5

finna

verb

Opphav

norrønt finna

Tyding og bruk

  1. kome over, treffe på, oppdage
    Døme
    • finne ein skatt;
    • finne att noko ein har mista;
    • finne vegen;
    • finne nokon død;
    • finne seg mat;
    • finne fram skrivesaker
  2. Døme
    • finne forma;
    • finne fred
  3. kome fram til, tenkje ut, utleie
    Døme
    • finne utvegar;
    • finne ut kva som er gale;
    • finne heim att;
    • finne fram til folk;
    • finne fram til løysingar;
    • finne ut av vanskane
  4. Døme
    • finne grunn til;
    • finne nokon skyldig

Faste uttrykk

  • finne for godt
    avgjere etter eige skjøn
    • eg kjem dersom eg finn det for godt
  • finne kvarandre
    • bli eit par
    • bli samde;
      ha same syn i ei sak
  • finne opp
    tenkje ut noko nytt eller lage noko for første gong
    • rapartisten likar å finne opp nye ord;
    • Johann Gutenberg fann opp boktrykkjarkunsta
  • finne på
    kome på;
    tenkje ut;
    pønske ut
    • vi hadde ikkje trudd at nokon kunne finne på noko slikt
  • finne seg i
    godta (resignert)
    • dette finn eg meg ikkje i
  • finne seg sjølv
    bli klar over kven ein er og kva ein vil
  • finne seg til rette
    tilpasse seg
    • han strever med å finne seg til rette i Noreg
  • finne stad
    hende
    • hendinga fann stad for to år sidan
  • finne ut
    bli klar over
    • ho fann ut at ho ville skrive bøker
  • ikkje ha funne opp krutet
    vere dum eller godtruen
Artikkelside

eksistensgrunnlag

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

grunnlag for levemåte, verksemd og liknande
Døme
  • dei mista heile eksistensgrunnlaget til selskapet;
  • utbygginga går ut over eksistensgrunnlaget til urfolka i området
Artikkelside
Side 5 av 6