Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 69 oppslagsord

tutle 2

tutla

verb

Opphav

samanheng med tusse (3; eigenleg lydord

Tyding og bruk

  1. gå smått, tasse, subbe
    Døme
    • tusle av garde;
    • tusle seg inn att
  2. arbeide seint og puslete
    Døme
    • gå berre og tusle
  3. ikkje tenkje klart, røre, rote (seg) bort
    Døme
    • ho er gammal no, og tutlar mykje
Artikkelside

åt 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt át ‘eting, mat’; av ete (2

Tyding og bruk

  1. det å ete, eting, gnaging
  2. noko som et eller gneg;
    særleg: avåt (1)
  5. jord eller grus som blir strødd på snøen så han skal tærast eller bråne
  6. i tann: rote, karies
    Døme
    • ha åt i (på) tennene
Artikkelside

vase 3

vasa

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

jamfør norrønt vasast; eigenleg av vase (2

Tyding og bruk

  1. få i floke, ulage;
    rote saman
    Døme
    • vase (seg) i hop, saman;
    • vase seg fast
  2. fare med slarv, snakke tull, tøyse
    Døme
    • vase i hop ei historie;
    • gå berre og vase – drive ikring
Artikkelside

vafse

vafsa

verb

Opphav

av vabbe

Tyding og bruk

Artikkelside

ut

adverb

Opphav

norrønt út

Tyding og bruk

jamfør ytre, ytst
  1. med retning eller rørsle frå inne i noko
    Døme
    • gå ut av huset, rommet, senga;
    • ut! – vekk frå rommet (huset, hagen e l)!
    • gå ut på tunet, golvet;
    • gå ut – òg: gå på byen, på restaurantar, i selskap e l;
    • gå ut og inn hos nokon – vere stadig gjest;
    • gå beint, direkte ut (av døra);
    • dette er beint ut uforsvarleg – rett og slett, beintfram;
    • kome seg ut;
    • kome ut for uvêr, vanskar;
    • bryte seg ut av fengslet;
    • sjukdomen, krigen har brote ut;
    • pirke ut ei flis;
    • renne ut vatnet;
    • sjå ut (av vindauget);
    • husværet vender ut mot gata;
    • snu vranga ut;
    • døra slår ut
  2. frå eins rådvelde
    Døme
    • låne ut pengar;
    • måtte ut med pengane, opplysningane;
    • ut med språket! – sei det du veit el. meiner!
  3. frå ei mengd, eit forråd, eit materiale, ei samling, ein krins
    Døme
    • ta ut, velje ut, plukke ut varer, kandidatar;
    • ta ut (varer) – òg: borge;
    • ta ut reservar, krefter;
    • skjere ut (figurar) i tre;
    • ein ring ut av gull /;
    • det kom ingenting ut av møtet;
    • få mykje ut av lite;
    • skilje, merkje seg ut (frå andre);
    • bryte ut (av miljøet);
    • trekkje, melde seg ut (av laget)
  4. frå eit sentrum, ein opphavsstad
    Døme
    • det veks ut greiner frå stamma;
    • neset stikk ut i sjøen;
    • rette ut handa;
    • sende ut varsel;
    • gje ut bøker;
    • gå ut frå (eit startpunkt, ein føresetnad);
    • fare, flytte ut (frå heimen, landet);
    • kome seg ut (i verda);
    • føre ut varer
  5. frå det indre av landet, mot sjøen eller havet
    Døme
    • ut mot fjorden;
    • segle ut sundet;
    • reise ut på øyane;
    • fare lenger ut i dalen
  6. til større vidd eller mengd
    Døme
    • breie, tøye, strekkje, vide ut sokken, området sitt;
    • sy ut buksa
  7. fram, framover, vidare (særleg i tid)
    Døme
    • setje ut, skyte ut fristen;
    • forlengje avtala ut over 1. mai;
    • gå ut over mandatet sitt;
    • det dreg ut med avtala – tek tid;
    • kom (lenger) ut i veka;
    • det lid ut på dagen, hausten
  8. over det heile, utover, ikring på;
    Døme
    • skitne ut kleda;
    • molde, snøe seg ut;
    • rote ut (i) papira;
    • skjemme ut noko(n);
    • det går ut over meg
  9. til fullføring, til endes, heilt, ferdig
    Døme
    • lese ut boka;
    • kvile, sove ut;
    • gråte ut;
    • drikke ut – tømme glaset e l;
    • la meg få snakke ut – ferdig;
    • snakke ut med kvarandre – seie frå om alt;
    • fylle ut eit skjema;
    • slite ut kleda;
    • det er fullt ut forståeleg – heilt;
    • møtet varte dagen ut;
    • halde ut;
    • kome uheldig ut;
    • kome ut på eitt – vere hipp som happ;
    • kjenne nokon ut og inn – svært godt
  10. til inkjes, bort
    Døme
    • slokne ut;
    • døy ut;
    • sløkkje, blåse, stryke, tørke ut noko;
    • kutte ut (sambandet, røyken)
  11. i stand, ferdig
    Døme
    • bu ut, ruste ut eit skip, ein hær;
    • niste ut ein ferdamann;
    • ferde ut eit dokument
  12. i det ytre
    Døme
    • dette ser, høyrest, kjennest rart ut;
    • det ser ut til å bli regn;
    • han ser godt ut – har god og sunn utsjånad

Faste uttrykk

  • dag ut og dag inn
    svært lenge, støtt
  • leggje seg ut
    leggje på seg
  • liggje rett ut
    vere utstrekt; utmødd; hjelpelaus (pga sjukdom)
  • rase ut
    gje uttrykk for sinnet sitt til det er over
  • vite korkje ut eller inn
    ikkje vite si arme råd
Artikkelside

usse 2

ussa

verb

Tyding og bruk

  1. fløkje, vase, tulle, rote (saman), skiple
    Døme
    • usse seg inn i garnet, i problema
  2. øyde, somle (bort)
    Døme
    • usse bort pengane, tida

Faste uttrykk

  • usse bort
    distrahere (nokon), forvirre
  • usse ut
    rote (noko) til, skiple, søle ut
Artikkelside

urydde, urydje, urø

urydda, urydja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

lage uorden (i), rote ut, skiple
Døme
  • urydde (i) rommet
Artikkelside

tøyse 2

tøysa

verb

Opphav

samanheng med tø (2

Tyding og bruk

  1. lage (verme, røre til) krøterdrikk, særleg sørpe, tøyse (1, 1)
  2. rote saman eller utover;
    Døme
    • tøyse bort pengane, tida
  3. snakke urett eller ualvorleg;
    ta feil, røre, tulle, tøve;
    halde leven, fjase, skjemte
    Døme
    • du tøyser vel berre?
Artikkelside

turrote, turr-ròte, turr-rote, turròte, tørr-ròte, tørr-rote, tørròte, tørrote

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

rote (utan væske) på potet eller agurk, framkalla av algesopp
Artikkelside

tø 1, tøy 1

substantiv hankjønn

Opphav

same opphav som tøyr

Tyding og bruk

Døme
  • kyndelsmess tøy gjev rote høy
Artikkelside
Side 4 av 7