Avansert søk

Enkelt søk

Nynorskordboka 33 oppslagsord

planleggje, planlegge

planleggja, planlegga

verb

Opphav

av plan (

Tyding og bruk

leggje planar;

prosjektere

Døme

planleggje nye bustadfelt

brukt som adjektiv:
- eit planlagt terroråtak

Artikkelside

tilfeldigheit

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

noko som inntreffer tilfeldig (1), utan å vere planlagt eller regelbunde;
slumpetreff, vilkårlegheit
Døme
- eg traff dei ved ei tilfeldigheit;
- bli ramma av ein serie tilfeldigheiter
det at noko hender tilfeldig
Døme
- det var berre tilfeldigheiter som gjorde at det ikkje gjekk gale

Artikkelside

skunde

skunda

verb

Opphav

norrønt skunda, skynda

Tyding og bruk

haste av garde

Døme

ho skundar vidare på ferda

Faste uttrykk

skunde fram
få til å hende tidlegare enn planlagt;
jamfør framskunde
skunde på
auke farten på;
jamfør påskunde
skunde seg
kome seg raskt av garde eller i gang med noko;
vere snar
dei skundar seg for å rekkje ferja

Artikkelside

program

substantiv inkjekjønn

Opphav

av gresk prographein ‘kunngjere skriftleg på førehand’

Tyding og bruk

plan for ei verksemd, eit tiltak eller liknande
Døme
- turen gjekk etter programmet
(hefte med) oversyn over ei tilskiping, ei teaterframsyning, ein konsert, radio- eller fjernsynssendingar eller liknande
Døme
- har du kjøpt program?
repertoar, speleplan
Døme
- ta filmen av programmet
sending i radio, fjernsyn eller på nett (1, 6)
Døme
- eit program om Hulda Garborg
- - barneprogram
  - debattprogram
  - underhaldingsprogram
retningslinjer for ein organisasjon, eit politisk parti eller liknande
Døme
- partiets program
- - arbeidsprogram
  - partiprogram
sett av instruksjonar for ein teknisk prosess
- - dataprogram
innstilling på automat eller maskin som gjer at noko blir utført på ein viss måte
Døme
- vaskemaskinen har program for til dømes ullvask

Faste uttrykk

ha på programmet
ha planar om
kva har du på programmet i kveld?
setje på programmet
ta med på liste over gjeremål
stå på programmet
vere planlagt;
stå for tur

Artikkelside

overlagd

adjektiv

Opphav

etterleddet av leggje

Tyding og bruk

som er gjord med overlegg (1);

planlagd, tilsikta

Faste uttrykk

overlagt drap
drap som er planlagt føreåt;
til skilnad frå aktlaust drap og forsettleg drap

Artikkelside

føreveg

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Faste uttrykk

i føreveg
- føre (3, 1), først (3, 4)
  gå i førevegen;
  sende bagasjen i føreveg
- tidlegare, før (3, 1)
  eit år i førevegen
- på førehand, før (3, 2);
  føreåt, frå før
  alt var planlagt i førevegen
i førevegen
- føre (3, 1), først (3, 4)
  gå i førevegen;
  sende bagasjen i førevegen
- tidlegare, før (3, 2)
  eit år i førevegen
- på førehand, før (3, 2);
  føreåt, frå før
  alt var planlagt i førevegen

Artikkelside

forsove

forsova

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av for- (

Faste uttrykk

forsove seg
sove lenger enn planlagt
forsove seg til jobb

Artikkelside

forsettleg

adjektiv

Tyding og bruk

gjord med forsett (

Døme

ei forsettleg handling

Faste uttrykk

forsettleg drap
drap som er gjort med vilje, men som ikkje er planlagt;
viljedrap;
til skilnad frå aktlaust drap og overlagt drap
bli sikta for forsettleg drap