Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
30 treff

Bokmålsordboka 5 oppslagsord

æra

substantiv hankjønn

Opphav

latin aera ‘tall’, opphavlig om tall som tidsregning tar sitt utgangspunkt i

Betydning og bruk

Eksempel
  • datamaskinen innledet en ny æra
Artikkelside

ære 2

verb

Opphav

norrønt æra; fra lavtysk

Betydning og bruk

  1. vise stor respekt eller anerkjennelse, hedre, beære
    Eksempel
    • han æret gjesten ved å holde en stor middag for henne;
    • æres den som æres bør – la den som fortjener det, få anerkjennelse
  2. tilbe, dyrke, vise ærefrykt
    Eksempel
    • elske og ære Herren
  3. som adjektiv i perfektum partisipp i tiltale: Æ-de forsamling!
Artikkelside

ær

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

norrønt æðr

Betydning og bruk

Artikkelside

ære 1

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

norrønt æra, fra lavtysk; jamfør heder

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • vinne ære;
    • sette sin ære i å lage god mat;
    • hans arbeid er (all) ære verdt
  2. Eksempel
    • gå hennes ære for nær – krenke hennes verdighet
  3. Eksempel
    • hageanlegget var gartneren til stor ære;
    • holde en tale til ære for jubilanten;
    • hun hadde den ære å få tale med kongen;
    • dronningen gjorde dem den ære å være til stede ved festen
  4. Eksempel
    • ikke ha ære i livet
    • i høytidelige forsikringer eller løfter:
      • på (min) ære lover jeg å komme;
      • underskrive på ære og samvittighet

Faste uttrykk

  • gjøre ære på
    rose eller hylle (noen)
    • gjøre ære på morens ettermæle;
    • da han sluttet i jobben, ble han gjort ære på av sine kollegaer
  • ha/få æren for
    være den som bør roses for (noe)
    • hun har mye av æren for suksessen;
    • treneren fikk æren for seieren
  • holde i ære
    vise stor respekt
    • vi holder hans minne høyt i ære
  • komme til heder og ære
    bli akseptert (igjen) ; se heder
  • vise noen den siste ære
    være til stede i noens begravelsen
Artikkelside

epoke

substantiv hankjønn

Opphav

fra fransk

Betydning og bruk

viktig eller særpreget periode (1);
Eksempel
  • en epoke er slutt;
  • være på vei inn i en ny epoke;
  • en bestemt epoke i norsk historie
Artikkelside

Nynorskordboka 25 oppslagsord

ære 2

æra

verb

Opphav

norrønt æra; frå lågtysk eren

Tyding og bruk

  1. syne ære (1, 1), vyrdnad
    Døme
    • du skal ære far din og mor di;
    • dei gamle skal ein ære, dei unge skal lære
  2. gjere ære (1, 2) på, heidre
    Døme
    • ho vart beden inn i beste stova og æra med det likaste huset hadde
  3. tilbe, dyrke, vise ærefrykt
    Døme
    • elske og ære Herren
Artikkelside

ære 3

æra

verb

Opphav

norrønt æra; av år (3

Tyding og bruk

særleg om korn: vekse og mognast godt
Døme
  • det ærer godt – det teiknar til god avling
Artikkelside

æra

substantiv hankjønn

Opphav

latin aera ‘tal, årstal som kronologisk utgangspunkt’, eigenleg fleirtal av aes ‘kopar, koparmynt’

Tyding og bruk

Døme
  • ein ny æra for norsk skisport
Artikkelside

ær

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt æðr

Tyding og bruk

Artikkelside

ære 1

substantiv hokjønn

Opphav

seint norrønt æra; frå lågtysk ere

Tyding og bruk

  1. vyrdnad, heiderleg omdømme, gjetord, ry, glans, respekt
    Døme
    • vinne ære
    • i ordtak:
      • når lorten kjem til ære, veit han ikkje korleis han vil vere;
      • kome til (heider og) ære;
      • setje si ære i å gjere det bra
  2. (sterk) ros, høg grad av påskjøning, hylling;
    Døme
    • dette er til ære for deg
      • æra er lettare gått enn fått;
      • det var ei ære for staden at kongen kom på vitjing;
      • gjere ære på ein – rose, hylle ein;
      • han gjorde oss den æra at han kom;
      • vere all ære verd – fortene ros, vørdnad
  3. noko som heidrar ein, noko som gjev vyrdnad, gjetord
    Døme
    • det er ikkje stor ære i det;
    • det er inga ære i slikt
  4. kjensle hos det einskilde mennesket av indre verd;
    Døme
    • ho bar inga ære i seg;
    • dette går på æra mi;
    • gå på æra laus;
    • eit folk utan ære;
    • gå eins ære for nær
    • òg: godt namn og rykte
      • redde æra
    • i høgtideleg lovnad
      • underskrive sjølvmeldinga på ære og samvit
  5. Døme
    • i tukt og ære;
    • ikkje ha ære i livet
  6. Døme
    • gjere ein ei ære;
    • den som gjer ei ære, får ei ære att;
    • den eine æra er den andre verd

Faste uttrykk

  • gjere ære på maten
    vise at ein set pris på maten
  • ha/få æra for
    vere den som fortener ros for (noko)
    • dei frivillige har all æra for framgangen;
    • mor mi skal få mykje av æra for at eg hadde ei så fin barndom
  • vise nokon den siste æra
    vere til stades i gravferda til nokon
Artikkelside

stå bak

Tyding og bruk

Sjå: bak, stå
  1. ha æra eller ansvar for;
    vere skuldig i
    Døme
    • stå bak ein idé;
    • stå bak store utslepp;
    • to personar stod bak innbrotet
  2. stille seg bak;
    støtte eller vere for
    Døme
    • eit fleirtal på Stortinget står bak forslaget
Artikkelside

berge fasaden

Tyding og bruk

berge æra;
vise seg upåverka;
Sjå: fasade
Artikkelside

godskrive

godskriva

verb

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. føre opp som kredit for nokon eller noko;
    Døme
    • godskrive kontoen;
    • godskrive kontohavaren for 1000 kr
  2. rekne som ein føremon for nokon
    Døme
    • lang praksis må godskrivast søkjaren
  3. la nokon ha æra eller fortenesta for noko;
    Døme
    • godskrive nokon for sigeren;
    • han skal godskrivast for stor innsats
Artikkelside

kreditere

kreditera

verb

Opphav

frå tysk, frå fransk; av kredit

Tyding og bruk

  1. føre inn på kreditsida i ein rekneskap;
    Døme
    • summen er kreditert kontoen
  2. gje æra for;
    Døme
    • alle dei tilsette må krediterast for resultatet
Artikkelside

æreskjelle

æreskjella

verb

Tyding og bruk

skjelle ut så det går på æra laus
Artikkelside
Side 1 av 3