Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 28 oppslagsord

soge

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt saga ‘utsegn, forteljing’; samanheng med seie

Tyding og bruk

  1. noko som blir fortalt;
    Døme
    • fortelje ei soge frå det verkelege livet
  2. Døme
    • fornaldarsoge;
    • islendingesoge;
    • kongesoge;
    • ættesoge
  3. historie (i tyding 2 og 3)
    Døme
    • ein av dei fremste leiarane i soga;
    • ha soge siste timen
Artikkelside

suge 2

suga

verb

Opphav

norrønt súga; samanheng med supe (2

Tyding og bruk

  1. dra inn gjennom munnen eller nasen
    Døme
    • mange rovdyr syg blodet av byttet sitt;
    • barnet syg enno;
    • suge inn lukta av vår;
    • suge på pipa
  2. dra til seg
    Døme
    • pumpa syg ikkje som ho skal;
    • støvsugaren syg godt;
    • sagflis syg opp fukt;
    • Oslo-gryta syg til seg folk frå heile landet
  3. Døme
    • kjenne svolten suge i seg

Faste uttrykk

  • ikkje suge av eige bryst
    ikkje finne på av seg sjølv
  • suge i seg
    òg: følgje ihuga med
  • suge ut
    òg: arme ut
Artikkelside

omstendeleg

adjektiv

Opphav

frå tysk; jamfør omstende

Tyding og bruk

  1. utførleg, detaljert
    Døme
    • ei omstendeleg opprekning av feila i manuskriptet;
    • ei omstendeleg soge
  2. som tek med både vesentleg og uvesentleg;
    overdrive nøyaktig;
    pirkete
    Døme
    • ein omstendeleg person
Artikkelside

innsugingsventil

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ventil (1) der noko blir soge inn
Artikkelside

historie

substantiv hokjønn

Opphav

av gresk historia ‘etterrøking, gransking’

Tyding og bruk

  1. utviklingsgang i tid utan nærmare avgrensing
    Døme
    • historia til jorda;
    • historia til fiskane
  2. (vitskap om) kulturutviklinga for menneska, manneætta eller ein avgrensa del av denne utviklinga;
    Døme
    • studere historie;
    • professor i historie;
    • Kina er eit land med ei gammal og ærerik historie;
    • Noregs eldste historie;
    • den første kvinnelege statsministeren i historia
  3. livsløp, lagnad
    Døme
    • ein får sjå historia hennar på teaterscena
  4. verk, lærebok i historie (2)
  5. skulefag, studium med historie (2) som emne;
    Døme
    • ha historie i andre timen
  6. mindre forteljing;
    Døme
    • fortelje ei god historie;
    • grove historier;
    • dikte opp ei fæl historie
  7. (pinleg, lei, ubehageleg) situasjon, hending, oppleving, skandale
    Døme
    • stelle i stand ei farleg historie;
    • det vart ei dyr historie

Faste uttrykk

  • gå over i historia
    • bli hugsa (for noko)
    • ta slutt, vere til ende
  • historias dom
    måten noko blir vurdert av ettertida
  • historias skraphaug
    stad for feilslått ideologi eller politikk frå tidlegare tider
    • apartheid hamna på historias skraphaug
  • skape historie
    utrette noko som set merke i utviklinga;
    skrive historie
  • skrive historie
    utrette noko som set merke i utviklinga;
    skape historie
  • vere historie
    ikkje finnast meir;
    vere forbi, forelda eller gammaldags
    • dette er no allereie historie
Artikkelside

legende

substantiv hokjønn

Opphav

av mellomalderlatin legenda ‘det som bør lesast’; av latin legere ‘samle, lese’

Tyding og bruk

  1. oppbyggjeleg forteljing om ein helgen;
    forteljing med religiøst-mytisk innhald
    Døme
    • Selma Lagerlöfs legender
  2. fantastisk, utruleg segn eller soge;
    Døme
    • legendene om Napoleon;
    • han har vorte ei levande legende
Artikkelside

gag 1, gagg

substantiv hankjønn

Uttale

gægg

Opphav

frå engelsk opphavleg ‘oppdikta soge, påfunn’

Tyding og bruk

overraskande, komisk innslag eller påfunn i film, revy eller liknande
Døme
  • ein film full av gagar
Artikkelside

tilvertingssoge

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

soge (1), forteljing, om korleis noko vert til
Artikkelside

ættesoge

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  2. bygdehistorisk segn eller soge om person(ar) og ætter frå 1500-, 1600- og 1700-talet
Artikkelside

vendepunkt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  2. i matematikk: midtpunkt i ei S-forma kurve
  3. i overført tyding: (tids)punkt der noko viser ei klar endring
    Døme
    • eit vendepunkt i livet;
    • 1814 er eit vendepunkt i norsk soge
Artikkelside
Side 1 av 3