Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 42 oppslagsord

moralist

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. person som legg stor vekt på moral
  2. person som moraliserer
Artikkelside

morallov

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

sett av (uskrivne) reglar for korleis ein bør bere seg åt i høve til ein viss moral (1)
Artikkelside

heite 2

heita

verb

Opphav

norrønt heita

Tyding og bruk

  1. ha til namn
    Døme
    • han heiter Mohamed;
    • kva heiter du?
    • ho heiter Eli etter bestemor si;
    • kva heitte firmaet du arbeidde for?
    • hovudstaden i Noreg heiter Oslo;
    • det fjellet heiter Oksskolten;
    • avisa heiter Agderposten;
    • det er så sant som eg heiter Sara
  2. Døme
    • det er noko som heiter moral;
    • det er ikkje noko som heiter vil ikkje;
    • ho er veldig interessert i alt som heiter sport;
    • dei eig ikkje det som heiter samvit;
    • jobben tappa meg for alt som heiter energi
  3. ha som (korrekt) språkleg nemning
    Døme
    • kva heiter ‘tog’ på tysk?
    • det heiter ‘nitid’, ikkje ‘nitidig’

Faste uttrykk

  • det heiter så
    folk seier at det er slik;
    slik er tradisjonen
    • det heitest så at han skal gifte seg;
    • det heiter så at ein bør gifte seg før ein får barn
  • heite seg
    bli sagt
    • det heiter seg at han drog til Amerika
  • som det heiter
    som det blir kalla;
    som det ofte blir sagt
    • ho er designar, som det heiter;
    • ærlegdom varer lengst, som det heiter
Artikkelside

halal

adjektiv

Opphav

frå arabisk ‘reint, tillate’

Tyding og bruk

særleg om mat og drikke: som er i samsvar med islamsk lov og moral;
motsett haram
Artikkelside

brotne kar

Tyding og bruk

personar utan moral;
Sjå: broten, kar
Døme
  • brotne kar finst i alle yrkesgrupper
Artikkelside

kar 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ker, i tydinga ‘røyr, åre’ av latin vas; jamfør kjer

Tyding og bruk

  1. behaldar, kjerald
    Døme
    • karet fyltest langsamt med vatn
  2. fundament til bru
    Døme
    • på karet var det lagt ei gangbru
      • som etterledd i ord som
      • brukar
  3. røyr, åre i kroppen eller i planter
    Døme
    • sprukne kar i kornblada

Faste uttrykk

  • brotne kar
    personar utan moral
    • brotne kar finst i alle yrkesgrupper
Artikkelside

antiklimaks

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

frå gresk ‘motsett av høgdepunkt’; av anti- og klimaks

Tyding og bruk

  1. Døme
    • finalen vart eit antiklimaks
  2. retorisk figur (8): ordning av ord frå sterkare til svakare uttrykk;
    til dømes i høg moral, stor innsats og ingen resultat
Artikkelside

borgarleg moral

Tyding og bruk

tilsynelatande lytefri moral;
Sjå: borgarleg
Artikkelside

på avvegar

Tyding og bruk

på feil stad;
på feil veg når det gjeld moral eller livsførsel;
Sjå: avveg
Døme
  • saueflokken kan kome på avvegar;
  • sakspapira er komne på avvegar;
  • ho er komen på avvegar;
  • føre nokon på avvegar
Artikkelside

haram

adjektiv

Opphav

frå arabisk ‘ureint, forbode’

Tyding og bruk

som er forbode etter islamsk lov og moral;
motsett halal
Artikkelside
Side 2 av 5