Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 50 oppslagsord

animositet

substantiv hankjønn

Uttale

animositeˊt

Opphav

av latin animus ‘ande, sjel, mot’

Tyding og bruk

fiendtleg innstilling;

motvilje

Døme

vise animositet mot nokon

Artikkelside

ånd

substantiv hokjønn

Opphav

truleg etter dansk, norrønt ǫnd ‘ande, pust, sjel, liv’, seinare òg innverknad frå tysk Geist, fransk esprit; samanheng med ande ( tyding ‘sjel’ etter innverknad frå kristendomen og latin spiritus

Tyding og bruk

ulekamleg, indre del av ein person;
sjel (2)
Døme
- far, i dine hender gjev eg mi ånd – Luk 23,46
- høgare medvits- og tankeliv eller andre sjelelege eigenskapar som lyftar mennesket over det dyriske eller materielle;
  sjel (1);
  sinn (1
  det er ånd som skal styre land og folk;
  oppøving for ånd og kropp;
  leggje meir ånd og personlegdom inn i undervisninga
menneske med særleg tanke på den ånd (1) som særmerkjer det;
personlegdom
Døme
- dei store åndene i gamletida;
- vere den leiande ånda i noko
menneskesjel som noko uavhengig av kroppen;
attergangar, spøkjelse
Døme
- han for att og fram som ei fredlaus ånd
- òg: genius, fylgje (1
  verjeånd
overnaturleg, ulekamleg vesen;
demon
Døme
- vonde ånder;
- mane ånder;
- forsvinne som ei ånd i ein fillehaug – fort og lydlaust
inspirasjon
Døme
- få ånda over seg
idéinnhald, grunnprinsipp;
grunntanke
Døme
- ånda i kristendomen;
- ånda i historieverket til Sars;
- vilkåra må ikkje stå i strid med ånda i traktaten
stemning (2;
huglynne, sinnelag, innstilling, (livs)oppfatning
Døme
- det er så god ånd i den heimen;
- det rådde ei god ånd mellom dei;
- vise god nasjonal ånd;
- dette er ikkje i Bjørnsons ånd;
- ånda frå 1814
i uttrykk:
Døme
- gje opp, sleppe ånda – døy; jamfør ande (1, 1)

Faste uttrykk

tenande ånder
tenestevillige hjelparar eller tenarar

Artikkelside

inspirere

inspirera

verb

Opphav

av latin inspirare ‘blåse, ande inn, setje mot i’

Tyding og bruk

gjere oppglødd;
gje inspirasjon;
stimulere, påverke
Døme
- opplevinga inspirerte han til eit dikt;
- kjenne seg inspirert av noko;
- avgjerda syntest vere inspirert av regjeringa
- brukt som adjektiv:
  arbeide i eit inspirerande miljø
i religiøst språk: fylle med ånd
Døme
- Bibelen er inspirert av Gud
trekkje luft inn;
puste inn;
til skilnad frå ekspirere