Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
14 treff

Nynorskordboka 14 oppslagsord

døyve

døyva

verb

Opphav

norrønt deyfa ‘gjere dauv’

Tyding og bruk

  1. gjere svakare, mildare eller mindre;
    Døme
    • døyve gråten;
    • døyve tørsten;
    • døyve samvitet;
    • døyve lukta frå grisehuset;
    • få morfin for å døyve smertene;
    • dei døyvde flammene med hageslangen
    • brukt som adjektiv
      • høyre ein døyvd smell;
      • døyvande larm;
      • døyvande brennevin
  2. gjere ukvass
    Døme
    • døyve egga
  3. setje til veggs;
    tukte;
    roe ned
    Døme
    • ingen greidde å døyve henne
  4. mjuke opp og reie til (garn) i damp eller varmt vatn

Faste uttrykk

  • døyve ned
    dempe
    • døyve ned larmen
Artikkelside

stagge 2

stagga

verb

Opphav

samanheng med stogge

Tyding og bruk

    • stagge inntrengjarane
    • stagge gråten
  3. roe ned, blidgjere
    • stagge eit skrikande barn

Faste uttrykk

  • stagge seg
    leggje band på seg;
    styre seg
    • når eg ser ostepop, klarer eg ikkje stagge meg
Artikkelside

dempe

dempa

verb

Opphav

frå lågtysk , opphavleg ‘få (eld) til å dampe, ryke (og dermed slokne)'; samanheng med damp

Tyding og bruk

  1. gjere svakare, mildare eller mindre;
    Døme
    • dempe lyden;
    • dempe veksten i arbeidsløysa
    • brukt som adjektiv
      • det var dempa musikk i bakgrunnen
  2. gradvis få til å stoppe
    Døme
    • dempe ballen;
    • pendelsvingingane blir dempa
    • brukt som adjektiv
      • dempa svingingar

Faste uttrykk

  • dempe seg
    vere mindre høgmælt;
    roe seg
    • demp deg!
    • læraren bad dei dempe seg
Artikkelside

sløkkje, sløkke 2

sløkkja, sløkka

verb

Opphav

norrønt sløkkva, slekkja

Tyding og bruk

  1. få til å slokne (1)
    Døme
    • sløkkje lyset;
    • han sløkkjer lampa;
    • dei har sløkt bålet;
    • det var mørkt og sløkt i huset
  2. gjere til inkjes;
    ta bort
    Døme
    • sløkkje alle håp
  3. brukt som adjektiv: utan liv og glans
    Døme
    • med tomme og sløkte auge
  4. gjere svakare eller mindre;
    gjere slutt på;
    Døme
    • sløkkje tørsten;
    • sløkkje sorgene sine
Artikkelside

døyve ned

Tyding og bruk

dempe;
Sjå: døyve
Døme
  • døyve ned larmen
Artikkelside

drukne

drukna

verb

Opphav

norrønt drukna; samanheng med drikke (3

Tyding og bruk

  1. døy ved å bli kvelt i vatn;
    Døme
    • drukne i elva;
    • ein mann vart funnen drukna
  2. drepe ved å kvele i vatn
    Døme
    • ho var tiltalt for å ha prøvd å drukne broren sin i badekaret;
    • drukne seg
  3. bli overlest, graven ned eller overdøyvd;
    forsvinne eller bli mindre eller svakare
    Døme
    • drukne i arbeid;
    • hovudpoenget druknar i detaljar;
    • vokalen druknar i bakgrunnsmusikken
  4. få til å bli mindre eller forsvinne;
    Døme
    • drukne sorga i alkohol;
    • drukne vanskelege tankar i overdriven eting
Artikkelside

sedat

adjektiv

Opphav

av latin sedare ‘døyve’

Tyding og bruk

Døme
  • ein sedat person
Artikkelside

døyde

døyda

verb

Opphav

av daud

Tyding og bruk

  1. Døme
    • døyde lystene sine
  2. mjuke opp;
    Døme
    • døyde garn
Artikkelside

avkjøle

avkjøla

verb

Tyding og bruk

  1. kjøle (2, 1) av, gjere kaldare;
    Døme
    • avkjøle suppa litt før ein tek til å ete;
    • vatnet frå breelvane avkjøler fjordane
  2. i overført tyding: døyve, til dømes lyst eller sinne
    Døme
    • få avkjølt lystene sine
Artikkelside

latterhikst

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

hikst av latter
Døme
  • han prøvde å døyve eit latterhikst
Artikkelside
Side 1 av 2