Avansert søk

Enkelt søk

Nynorskordboka 195 oppslagsord

-sk

adjektiv

Opphav

norrønt -skr, same ending som lågtysk -esch, tysk -isch, latin -iscus, gresk -iskos; jamfør -isk

Tyding og bruk

suffiks som lagar adjektiv av nemningar for innbyggjarar, nasjonalitetar og geografiske område, og visse andre substantiv;
i ord som dansk (2, himmelsk og romsdalsk
suffiks som lagar adjektiv til stamma av visse verb;
i ord som gløymsk og spotsk
suffiks som lagar adjektiv av visse adjektiv;
i ord som heidensk og ilsk

Artikkelside

voren

adjektiv

Tyding og bruk

som er laga på ein viss måte eller har ein viss eigenskap;
skikka, stelt
Døme
- korleis er denne sleden voren sidan han går så tungt?
- dei er ikkje slik vorne;
- det var ille vore
brukt som etterledd i samansetningar med adjektiv eller verb: med den eigenskapen som førsteleddet nemner, men ofte i mindre grad
- - blåvoren
  - kranglevoren
  - rundvoren
  - vinglevoren
brukt som etterledd i samansetningar med substantiv: som liknar på eller minner om det som førsteleddet nemner
- - draumevoren
  - grautvoren
  - gutevoren
  - trollvoren

Artikkelside

svake verb

Tyding og bruk

verb som får bøyingsending i preteritum;

linne verb;

til skilnad frå sterke verb;

Sjå: svak

Artikkelside

svak

adjektiv

Opphav

av lågtysk swak

Tyding og bruk

som har liten styrke;
veik (2, 1), kraftlaus (1)
Døme
- ha svake musklar;
- han er svakare enn andre barn;
- ein svak vind;
- motoren var for svak
som toler lite;
sjukleg, skrøpeleg
Døme
- ha svake nervar;
- ho er framleis svak etter operasjonen
som har liten innverknad eller kraft
Døme
- ei svak gruppe;
- svak motstand
- brukt som substantiv:
  dei svake i samfunnet
- brukt som adverb:
  sjå behova til dei svakast stilte
som har liten makt eller autoritet
Døme
- ei svak regjering;
- få kritikk for svak leiing
som ein nesten ikkje legg merke til
Døme
- ei svak lukt;
- ein svak nedgang i talet på selde bustader;
- veksten var svakare enn venta
- brukt som adverb:
  eit svakt opplyst rom;
  ho klemde handa hans svakt
lite fast;
ettergjevande
Døme
- vere svak i trua
lite solid;
usikker
Døme
- ha svak økonomi
lite vellukka;
dårleg
Døme
- ein svak prestasjon;
- svake resultat;
- laget har hatt ein svak start på sesongen;
- dette er den svakaste boka hennar;
- regelverket er for svakt
- brukt som adverb:
  den norske krona står svakt
i grammatikk: med regelviss bøying;
linn (3);
til skilnad frå sterk (11)

Faste uttrykk

det svake kjønn
utdatert nemning for kvinner
svak bøying
bøying med tillagd ending i preteritum;
linn bøying;
til skilnad frå sterk bøying
svak side
feil, mangel
ei svak side ved rapporten;
undersøkinga har svake sider
svake substantiv
substantiv som endar på trykklett vokal;
linne substantiv;
til skilnad frå sterke substantiv
svake verb
verb som får bøyingsending i preteritum;
linne verb;
til skilnad frå sterke verb
vere svak for
gjerne ville ha;
ikkje kunne motstå
ho er svak for det søte

Artikkelside

rotavleiing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i språkvitskap: substantiv som er danna av rota til eit verb;

jamfør rot (, 7)

Døme

‘svar’ er ei rotavleiing av ‘svare’

Artikkelside

utgått

adjektiv

Opphav

av gå ( og ut

Tyding og bruk

som ikkje lenger er gyldig
- bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
  ein utgått frist;
  redusert pris på utgåtte varer
- bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
  billetten er utgått;
  varene er utgått av handelen
utsliten
- bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
  ein utgått sko;
  utgåtte klede
- bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
  skoen er utgått;
  kleda er utgått

Artikkelside

s-verb

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i nynorsk: tidlegare sideform av st-verb
i bokmål: verbform som ein får ved å leggje ‘-s’ til stammen av eit verb, til dømes ‘undres’ av ‘undre’;
jamfør passiv (1, refleksiv (2 og resiprok (1)

Artikkelside

-sle

substantiv hokjønn

Opphav

same opphav som -sel (

Tyding og bruk

suffiks brukt i visse substantiv, ofte med abstrakt tyding, som er avleidd frå verb eller adjektiv;

jamfør -sel (;

i ord som kjensle, rørsle og røynsle

Artikkelside

sterk

adjektiv

Opphav

norrønt sterkr

Tyding og bruk

som har stor kraft;
kraftig (1)
Døme
- vere sterk i armane;
- ein sterk mann;
- bilen har sterk motor
som toler mykje, varer lenge;
solid, varig
Døme
- ein sterk kjetting;
- sterke sko
mektig (1)
Døme
- ein sterk stat;
- opposisjonen er sterk
fast (3)
Døme
- vere sterk i trua;
- ha ein sterk vilje
med stor innverknad;
handlekraftig
Døme
- han vil vere den sterke mannen i regjeringa
drastisk, krass
Døme
- bruke sterke ord;
- bruke sterke middel
heftig (1), overhendig (1)
Døme
- vere i sterk sinnsrørsle;
- filmen hadde mange sterke scener
intens, kraftig
Døme
- sterk lyd;
- sterk varme;
- sterk storm
- brukt som adverb:
  føle sterkt for noko;
  det regna sterkt;
  ha sterkt blå auge;
  prisane er sterkt nedsette
flink, god
Døme
- vere sterk i rekning;
- eit felt med mange sterke løparar;
- gå eit sterkt løp
med kraftig lukt, smak eller verknad
Døme
- sterk kaffi;
- sterkt brennevin
i grammatikk: utan ending i grunnform eller bøying;
til skilnad frå svak (9)

Faste uttrykk

sterk bøying
om verb i germanske språk: bøying utan tillagd ending i preteritum, ofte med vokalendring i rotstavinga;
jamfør linn bøying og svak bøying
verb som ‘grine’ og ‘bite’ har sterk bøying
sterk side
god eigenskap
viljen til å hjelpe dei som er i naud, er ei sterk side ved folk;
kommunikasjon er ikkje den sterkaste sida deira
sterke saker
- alkohol eller andre rusmiddel
- noko som vekkjer oppsikt eller er sjokkerande
  vald og brotsverk er ofte sterke saker
sterke verb
i germanske språk: verb som dannar preteritum utan bøyingsending, ofte med vokalendring i rotstavinga;
til skilnad frå linne verb
'grine' og 'bite' er døme på sterke verb

Artikkelside

st-passiv

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

passiv ( som ein får med å leggje -ast eller -st til stamma av eit verb;

jamfør st-verb

Artikkelside

Resultater per side: