utan
preposisjon
Opphav
norrønt útan; av utTyding og bruk
- inn frå, innover frå
Døme
- utan havet, tunet;
- utan med stranda – innover stranda
- på utsida av
Døme
- utan døra
- særleg som adverb:
- både innan og utan
- ikkje (utstyrt) med, fri for, skild frå
Døme
- gå utan hatt;
- utan mat og pengar;
- greie seg godt utan (briller, følgje);
- dei reiste utan han;
- slå seg utan å gråte;
- han slo seg utan at han gret;
- det gjekk, men ikkje utan slit
- bortsett frå, utanom
Døme
- alle var der utan (m)eg;
- ho bad alle utan meg;
- eg reiser ikkje utan at du blir med
- som subjunksjon: utan at, ikkje slik at
Døme
- han var her utan eg visste det
- som subjunksjon: utan at, dersom ikkje
Døme
- eg reiser ikkje utan du blir med
Faste uttrykk
- utan tviltvillaust
- utan vidarebeinfram, rett og slett, som ein sjølvsagd ting