Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 71 oppslagsord

forhåpning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

noko ein vonar skal skje;
Døme
  • ha store forhåpningar til prosjektet
Artikkelside

ynske, ønske

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ósk f, formene med -n- kjem av innverknad frå lågtysk wunsch

Tyding og bruk

  1. vilje, hug eller lyst til å få eller vinne fram til noko;
    lengsel etter å oppnå noko
    Døme
    • no får du kome fram med ynska dine;
    • ho bar fram ynsket sitt;
    • gå med på alle ynske og krav
    • inderleg von eller lengsel (om at det eller det skal skje)
      • hans høgaste ynske var å kome seg ein tur utanlands
    • oppfordring, krav (1
      • eit sterkt uttrykt ynske om å få fortgang i saka
  2. venleg, kjærleg tanke, von om noko (for eit anna menneske)
    Døme
    • ho hadde følgt dei med ynske og omsut;
    • han kjem med gode ynske til brudgom og brur
Artikkelside

vilkårssetning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i språkvitskap: leddsetning som kan vere innleidd med ein vilkårskonjunksjon, og som nemner vilkår for at verbalhandlinga i heilsetninga vil skje
Artikkelside

vederfarast

verb

Opphav

lågtysk wedderfaren eigenleg ‘fare imot, råke’

Tyding og bruk

kome over, hende, skje
Døme
  • alt som skal vederfarast oss!
Artikkelside

utid

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

ulagleg tidspunkt
Døme
  • kome, skje på ei utid;
  • (snakke, ete e l) i utid el. i utide el. i utida – på ei ulagleg tid; utan føremål el. grunn;
  • mase i tide og utide – heile tida, støtt og stadig
Artikkelside

tru 3

verb

Opphav

norrønt trúa; samanheng med tru (1 og tru (2

Tyding og bruk

  1. halde for sannsynleg, vere nesten sikker på, gå ut frå, meine, tenkje (seg), førestille seg
    Døme
    • eg er ikkje viss, men eg trur det er han;
    • eg trur han er svensk;
    • du skal vite, ikkje tru;
    • alle trur eg er rik;
    • ingen skulle tru at ho er bestemor;
    • eg trur det blir regn;
    • eg trur eg prøver – eg vil (jammen) prøve;
    • dette er berre noko du t-r;
    • tru (altfor) godt om ein;
    • dette hadde eg ikkje trudd om deg;
    • han er vel ein 50 år, skulle eg tru;
    • moro ja, eg skulle da tru det – det skal vere visst;
    • det kan ein da ikkje tru – det kan vel ikkje vere tilfellet, kan vel ikkje skje;
    • du må (el. kan) tru ho vart sint – du store min kor sint ho vart;
    • skal tru om han kjem? – eg lurer på om han kjem;
    • er det sant, skal tru? – jamfør tyd. 5
  2. ha tiltru til, lite på
    Døme
    • eg trur ikkje på det ho seier;
    • eg trudde ikkje mine eigne auge;
    • tru på det ein driv med;
    • tru på fri konkurranse;
    • trur du meg ikkje?
    • tru ein på hans ord;
    • han er ein svikar, tru du meg!
    • ho trur seg ikkje til å ta oppgåva
    • i religiøst mål: (vere viss på at Gud finst og) ha full tillit til Gud og hans nåde (jf òg I truande 1)
      • tru på Gud;
      • ha vanskeleg for å tru
    • (over)late i tillit, fortru (2)
      • tru nokon til å passe huset – jamfør trudd
  3. vere overtydd om (at noko finst), ha visse (om)
    Døme
    • tru på ein gud – jamfør tyd. 2;
    • tru på ufoar;
    • tru på julenissen
  4. Døme
    • tru seg til ein
  5. brukt i infinitiv for å uttrykkje uvisse (forkorting av skal tru, må tru):
    Døme
    • tru om han kjem?
    • kjem han, tru?

Faste uttrykk

  • tru seg
    ha sjølvtillit; våge
Artikkelside

tryggleik

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å vere trygg;
trygd (1), trygge tilhøve;
trygg hug, ro
Døme
  • å betre tryggleiken i trafikken, tryggleiken til sjøs;
  • arbeide for tryggleik i verda – fred og liknande;
  • garantere tryggleiken til eit land;
  • ha tryggleik for at noko (ikkje) skal skje;
  • finne tryggleik og ro;
  • kjenne tryggleik i tilværet;
  • ho har ein eigen tryggleik over seg
Artikkelside

tidsskjema

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

plan (1, 2) for når noko skal skje eller vere ferdig
Døme
  • halde, sprengje tidsskjemaet;
  • fastsetje eit tidsskjema for noko
Artikkelside

testasjonsrett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

rett til å fastsetje ved testament (1, 1) kva som skal skje med det ein lèt etter seg
Artikkelside

terminhandel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

børsforretning der levering og oppgjer skal skje ved eit fastsett seinare tidspunkt
Artikkelside
Side 5 av 8