Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 132 oppslagsord

semikolon

substantiv inkjekjønn

Opphav

eigenleg ‘teikn med mindre avsluttande tyding enn kolon’

Tyding og bruk

i grammatikk: skiljeteikn som merkjer ut ein kortare stogg enn punktum, men lengre enn komma;
skiljeteiknet ;
Artikkelside

objektsform

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i grammatikk: form som objektet i ei setning står i
Artikkelside

kvantor

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i grammatikk: determinativ (1 som uttrykkjer mengd av noko det blir referert til;
Døme
  • i frasen ‘mange vener’ er ‘mange’ ein kvantor som står til ‘vener’
Artikkelside

nøytral

adjektiv

Opphav

frå latin, av neuter ‘ingen av to’; jamfør nøytrum

Tyding og bruk

  1. som ikkje tek parti;
    upartisk
    Døme
    • halde seg nøytral;
    • Sverige var nøytralt under siste verdskrigen
  2. som blir halden utanfor ein strid
    Døme
    • nøytralt område
  3. som det ikkje er strid eller usemje om
    Døme
    • snakke om nøytrale emne
  4. som ligg midt mellom ytterpunkt
    Døme
    • ein nøytral farge
  5. i kjemi: som korkje reagerer surt eller basisk
    Døme
    • nøytrale løysningar
  6. i grammatikk: som er eller høyrer til nøytrum (1)
Artikkelside

fleirtal

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. største delen av ei samling eller gruppe;
    mengd som utgjer meir enn halvparten;
    Døme
    • vere i fleirtal;
    • få fleirtal i Stortinget;
    • ha fleirtalet på si side;
    • fleirtalet meiner …
  2. i grammatikk: ordform som viser at det er tale om fleire enn éin;
    til skilnad frå eintal og total (2, 2)
    Døme
    • ordet står i fleirtal;
    • ‘gutar’ er ubunden form fleirtal av ‘gut’

Faste uttrykk

Artikkelside

fleirverdig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. med kjemisk valens (1) to eller høgare;
    polyvalent
    Døme
    • fleirverdige atom
  2. i grammatikk: som kan knyte til seg fleire nominale (2 ledd;
    polyvalent;
    jamfør valens (2)
    Døme
    • fleirverdige verb
Artikkelside

kopula

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin ‘band’

Tyding og bruk

i grammatikk: verbalform som bind saman subjekt (2) og predikativ (1
Artikkelside

personleg

adjektiv

Opphav

av person

Tyding og bruk

  1. som gjeld, høyrer til eller er retta mot éin person
    Døme
    • få personleg kritikk;
    • ha god personleg hygiene;
    • eg skreiv eit personleg brev til henne;
    • har du ei personleg meining om dette?
    • ho har ein personleg sekretær
  2. Døme
    • religion er ei personleg sak;
    • han stilte meg eit svært personleg spørsmål;
    • ho fortalde ei personleg historie
  3. som byggjer på eigne røynsler
    Døme
    • eg har personleg kjennskap til å leve i eit ufritt land
  4. som ein sjølv gjer
    Døme
    • eg skal personleg ta meg av saka;
    • ho var personleg vitne til hendinga
  5. som ein tenkjer seg at eksisterer som personlegdom
    Døme
    • tru på ein personleg gud
  6. i grammatikk: som har med person (4) å gjere

Faste uttrykk

  • personleg datamaskin
    liten datamaskin meint for éin brukar;
    pc
  • personleg pronomen
    pronomen brukt for å vise til ein grammatisk person (4)
    • ‘han’ og ‘deg’ er døme på personlege pronomen
Artikkelside

ergativ

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk ergon

Tyding og bruk

i grammatikk: kasus (1 som viser kva som er subjektet til eit transitivt (2 verb
Artikkelside

paradigma, paradigme

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk ‘mønster’, av gresk para- og deigma ‘bilete, vising’; jamfør para-

Tyding og bruk

  1. i grammatikk: bøyingsmønster
  2. i språkvitskap: sett eller liste av uttrykksmiddel som alle inneheld eit sams element, til dømes mann i mannen, manngard, mangment, sjømann
  3. i filosofi og vitskap: tenkjemåte, problemløysing nytta som føredøme for løysing av liknande problem i same vitskap, og som dermed skaper ein vitskapstradisjon
Artikkelside
Side 2 av 14