Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 30 oppslagsord

lysol

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk lysis ‘oppløysing’ og -ol (1

Tyding og bruk

såpeoppløysning av kresol, brukt som desinfeksjonsmiddel
Artikkelside

fakkelberar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. person som ber ein fakkel (1)
    Døme
    • det var mange fakkelberarar i demonstrasjonen;
    • han er vald ut som fakkelberar i OL
  2. person som går føre og kjempar for ei sak
    Døme
    • ho er ein fakkelberar i kampen mot ekstremisme
Artikkelside

gull

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt gull, goll; samanheng med gul (2 , opphavleg ‘gult metall’

Tyding og bruk

  1. gulraudt, edelt metallisk grunnstoff (1) med atomnummer 79;
    kjemisk symbol Au
    Døme
    • grave etter gull;
    • vere tru som gull
  2. brukt som adjektiv: av gull, gyllen (2)
    Døme
    • eit gull armbandsur
  3. legering (2) av gull (1) og anna metall
    Døme
    • ein ring av gull;
    • ei kjede i gull;
    • få Kongens fortenestemedalje i gull
  4. rikdom, pengar, store verdiar
    Døme
    • vinne gods og gull;
    • eige gods og gull
  5. Døme
    • ta tre gull i OL
  6. noko forgylt eller skinande;
    gyllen farge
    Døme
    • mønster i blått og gull
  7. brukt som kjælenamn
    Døme
    • gullet mitt

Faste uttrykk

  • bondens gull
  • det er ikkje gull alt som glimer/glimrar/glitrar
    ein må ikkje døme berre ut frå eit fint ytre;
    ikkje alt som ser fint ut, er verdifullt
  • god som gull
    heilt framifrå
  • ha eit hjarte av gull
    vere svært snill
  • love gull og grøne skogar
    love rikdom eller andre gode
  • vere gull verd
    vere svært viktig
    • opplysninga er gull verd
Artikkelside

dekkje, dekke 2

dekkja, dekka

verb

Opphav

frå lågtysk; same opphav som tekke (4

Tyding og bruk

  1. leggje over;
    Døme
    • landskapet er dekt av flaumvatn;
    • snøen dekte marka;
    • dekkje matrestane med plast;
    • flisene dekte veggen
  2. gjere eit bord klart for måltid;
    setje fram tallerkenar, glas, bestikk, dukar og liknande
    Døme
    • dekkje bordet;
    • bordet var dekt til selskap;
    • vi dekte til 12 mann
  3. vere stor nok til å utlikne (2) eller betale;
    Døme
    • dekkje eit behov;
    • bedrifta dekte reisekostnadene;
    • dekkje etterspurnaden etter ei vare;
    • få dekt utgiftene sine
  4. vere identisk eller kongruent med;
    svare til, vere lik;
    vere likeverdig med
    Døme
    • figurane dekkjer kvarandre;
    • dei to omgrepa dekkjer ulike fenomen
  5. omfatte, femne (2) om;
    gjelde
    Døme
    • lærebok som skal dekkje ein periode på fleire hundre år;
    • kulturhuset skal dekkje heile regionen;
    • legen dekkjer eit stort område;
    • norskfaget skal dekkje mange emne;
    • politiet treng meir ressursar for å dekkje alle oppgåvene sine
  6. verne mot angrep, mistanke eller liknande;
    Døme
    • dekkje nokon med falsk forklaring;
    • finne ord å dekkje seg bak;
    • har du ein skriftleg kontrakt, er du dekt mot det meste;
    • dekkje seg bak ein fasade
  7. referere eller rapportere frå;
    skildre alt om
    Døme
    • dekkje landsmøtet for avisa;
    • reporteren som dekte vinter-OL
  8. om hund, særleg i kommando: leggje seg ned
    Døme
    • dekk!

Faste uttrykk

Artikkelside

begeistringsrus

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

hemningslaus begeistring;
jamfør rus (1, 2)
Døme
  • den nasjonale begeistringsrusen for OL på Lillehammer
Artikkelside

tremil

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

langrenn over 30 km
Døme
  • vinne tremila i OL
Artikkelside

uttaking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å ta ut
Døme
  • uttaking av deltakarar;
  • uttakinga før OL;
  • vinne uttakinga
Artikkelside

sølvmedalje, sylvmedalje

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

medalje i sølv (1) som blir brukt til utmerking til den nest beste i tevlingar og liknande
Døme
  • vinne sølvmedalje i OL
Artikkelside

sterol

substantiv hankjønn

Opphav

sjå -ol (1

Tyding og bruk

fast alkoholsambinding som finst i dyr og planter i ymse former
Artikkelside

sportsleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som gjeld sport
    • OL er ei sportsleg storhending;
    • syne sportsleg framferd – gå fram på ein måte som sømer seg for sportsfolk
  2. med sterke drag av sport
    • ein sprek og sportsleg familiebil
Artikkelside
Side 2 av 3