Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
90 treff

Bokmålsordboka 5 oppslagsord

bukgjord

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

gjord (1) i sele til å spenne omkring buken på kjøre- eller ridedyr
Artikkelside

salgjord, sadelgjord

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

av sal (2 og gjord

Betydning og bruk

bukgjord til å spenne fast sal med
Artikkelside

gjorde

verb

Betydning og bruk

feste eller stramme (med) gjord (1);
surre
Eksempel
  • gjorde lasset
Artikkelside

gjure 1

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

Artikkelside

livgjord

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

gjord (1) rundt livet;
Artikkelside

Nynorskordboka 85 oppslagsord

skriftleg

adjektiv

Tyding og bruk

som er skriven;
Døme
  • ei skriftleg fråsegn;
  • skriftlege prøver;
  • krevje å få avtala skriftleg
Artikkelside

umedviten, umedveten

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som er i svime
    Døme
    • liggje umedviten;
    • umedviten tilstand
  2. som ikkje er (fullt) klar over noko;
    som gjer noko utan særskild tanke;
    som er gjord utan særskild tanke;
    ikkje planlagd;
    Døme
    • vere umedviten om følgjene;
    • ei umedviten handling;
    • reagere, handle, gjere noko umedvite
  3. som ligg i hugen utan at ein er klar over det
    Døme
    • eit umedvite ynske

Faste uttrykk

  • det umedvitne
    del av sjelelivet som ikkje kan erkjennast av ein sjølv, og som derfor ikkje kan styrast av vilje og forstand
Artikkelside

tilreidd

adjektiv

Tyding og bruk

  1. reidd til;
    gjord i stand
    Døme
    • ikkje vite korleis maten er tilreidd
  2. fysisk skadd;
    øydelagd

Faste uttrykk

  • ille tilreidd
    som er skadd og ser ille ut;
    skamfaren, øydelagd, mishandla
Artikkelside

tale 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt tala

Tyding og bruk

  1. det å tale (2, 1);
    det å seie noko;
    snakk, prat, røde
    Døme
    • uttrykkje seg skrift og tale
  2. noko ein seier;
    måte å uttrykkje seg på
    Døme
    • dette var klar tale
  3. Døme
    • ein film med norsk tale
  4. det ein seier til eit publikum om eit emne ved eit særleg høve;
    Døme
    • han heldt tale under opninga av utstillinga

Faste uttrykk

  • få i tale
    få til å uttale seg;
    få til å prate
    • det var ikkje mogleg å få han i tale
  • ikkje kome på tale
    vere uaktuelt
    • det kjem ikkje på tale at du får meir sjokolade no
  • ikkje tale om
    det kjem ikkje til å hende;
    det er uaktuelt
    • eg går ikkje på festen. Ikkje tale om!
  • tale er sølv, men tagnad er gull
    det er ofte betre å teie enn å seie noko
  • vere på tale
    bli drøfta;
    bli gjord framlegg om;
    vere aktuell
    • det er på tale å byggje nytt ferjeleie;
    • det var på tale med evakuering
  • vere tale om
    dreie seg om;
    gjelde
    • det er tale om eit brotsverk
Artikkelside

overlagd

adjektiv

Opphav

etterleddet av leggje

Tyding og bruk

som er gjord med overlegg (1);
planlagd, tilsikta

Faste uttrykk

Artikkelside

mekanisk

adjektiv

Opphav

gjennom tysk, frå latin; jamfør mekanikk

Tyding og bruk

  1. som gjeld maskinar
    Døme
    • ein mekanisk verkstad;
    • mekanisk industri
  2. som blir gjord eller driven med maskinar eller andre tekniske hjelpemiddel
    Døme
    • mekaniske leiker
    • brukt som adverb
      • rekepellinga skjer no mekanisk
  3. som følgjer fysiske lover;
    som gjeld mekanikk (3)
    Døme
    • mekanisk reinsing;
    • mekanisk krefter
  4. som hender automatisk eller rutinemessig;
    viljelaus, umedviten
    Døme
    • mekanisk pugg
    1. brukt som adverb
      • arbeide mekanisk

Faste uttrykk

  • mekanisk blanding
    blanding der dei ulike stoffa ikkje dannar ei kjemisk sambinding, men framleis kan registrerast kvar for seg
Artikkelside

maskinell

adjektiv

Opphav

gjennom tysk, frå latin; jamfør maskin

Tyding og bruk

  1. som gjeld eller er sett saman av maskinar
    Døme
    • maskinelt utstyr
  2. som blir gjord eller laga med maskinar
    Døme
    • maskinelt arbeid;
    • maskinell drift

Faste uttrykk

  • maskinell lesing
    optisk lesing med digital lagring av tekst
Artikkelside

forsettleg

adjektiv

Tyding og bruk

gjord med forsett (1
Døme
  • ei forsettleg handling

Faste uttrykk

Artikkelside

fersk

adjektiv

Opphav

av lågtysk versch, norrønt ferskr; same opphav som frisk (2

Tyding og bruk

  1. som ikkje har begynt å tape seg, tørke, visne eller liknande;
    nyss hend, gjord eller tillaga;
    Døme
    • ferskt brød;
    • fersk mjølk;
    • ein fersk rapport;
    • ferske nyhende
  2. som ikkje er salt eller salta
    Døme
    • fersk fisk;
    • ferskt vatn
  3. urøynd, ny;
    Døme
    • han er fersk i jobben;
    • ho er fersk noregsmeister;
    • ferske namn i politikken

Faste uttrykk

  • på fersk gjerning
    medan ein gjer noko gale;
    på fersken
    • han vart teken på fersk gjerning av politiet
Artikkelside

analytisk

adjektiv

Tyding og bruk

som blir gjord med analyse (1)
Døme
  • analytisk undersøking

Faste uttrykk

  • analytisk geometri
    undersøking av geometriske eigenskapar med hjelp av koordinatar
  • analytisk kjemi
    grein av kjemi som er retta mot å hente informasjon om strukturen og samansetjinga av stoff i naturen
  • analytisk språk
    språk som bruker små ord og hjelpeverb til å uttrykkje grammatiske tilhøve; til skilnad frå syntetisk språk
    • engelsk er eit typisk analytisk språk
Artikkelside
Side 1 av 9