Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
257 treff

Bokmålsordboka 121 oppslagsord

konform

adjektiv

Opphav

av latin conformis ‘av samme form’

Betydning og bruk

  1. som følger eller er i samsvar med sosiale konvensjoner;
    preget av konformisme;
    ensartet, ensformig
    Eksempel
    • ønsker vi et samfunn med føyelige, konforme nikkedokker?
  2. Eksempel
    • produkter som er konforme med standarden
Artikkelside

katafalk

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk catafalque, fra italiensk; trolig av middelalderlatin cata ‘i samsvar med’ og fala ‘stillas’

Betydning og bruk

forhøyning der kisten står under begravelsesseremonien
Artikkelside

kartesiansk, kartesisk

adjektiv

Opphav

jamfør kartesianer

Betydning og bruk

i samsvar med Descartes’ filosofi
Eksempel
  • kartesiansk filosofi;
  • kartesiansk system
Artikkelside

kapitalistisk

adjektiv

Betydning og bruk

som gjelder kapital (1, 1) og kapitalister;
som er i samsvar med kapitalismen
Eksempel
  • et kapitalistisk samfunnssystem
Artikkelside

alt etter

Betydning og bruk

i samsvar med;
avhengig av;
Se: all, alt
Eksempel
  • alt etter forholdene;
  • det er alt etter som en tar det
Artikkelside

imperativ 2

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

allmenngyldig etisk regel eller norm for menneskelig handlemåte
Eksempel
  • et moralsk imperativ;
  • i samsvar med det humanitære imperativ må vi redde liv

Faste uttrykk

  • kategorisk imperativ
    i filosofi: imperativ som gjelder betingelsesløst under alle forhold
Artikkelside

illegitimitet

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

det å ikke være i samsvar med loven eller med det moralsk forsvarlige;
urettmessighet;
jamfør illegitim
Artikkelside

illegitim

adjektiv

Opphav

fra middelalderlatin

Betydning og bruk

  1. som ikke er i samsvar med loven;
    ulovlig, lovstridig;
    motsatt legitim
    Eksempel
    • illegitime metoder;
    • en illegitim regjering
  2. som ikke er i samsvar med det som regnes som rettferdig eller moralsk forsvarlig
    Eksempel
    • illegitime holdninger;
    • en illegitim forbindelse
Artikkelside

inkonsistens

substantiv hankjønn

Opphav

fra nylatin; jamfør in- og konsistens

Betydning og bruk

mangel på sammenheng eller samsvar
Eksempel
  • det er inkonsistens i argumentasjonen
Artikkelside

inkongruens

substantiv hankjønn

Opphav

fra latin

Betydning og bruk

mangel på samsvar;
Artikkelside

Nynorskordboka 136 oppslagsord

konsekvent

adjektiv

Opphav

frå latin , av consequi ‘følgje med’

Tyding og bruk

  1. i samsvar med visse prinsipp;
    Døme
    • ein konsekvent praksis
    • brukt som adverb:
      • handle konsekvent
  2. som tenkjer eller handlar logisk
    Døme
    • ein konsekvent person
Artikkelside

fagvoren

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld eller er i samsvar med eit fag;
Døme
  • fagvoren utføring (av arbeid)
Artikkelside

kongruens

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør kongruere

Tyding og bruk

  1. formlikskap
    Døme
    • kongruens mellom trekantar
  2. samsvar, samanfall
    Døme
    • manglande kongruens mellom utdanning og yrke
  3. i grammatikk: samsvar i bøying (til dømes i person, kjønn, tal) i same setningsleddet eller i same setninga;
Artikkelside

konformitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

einsretting, til dømes av utsjånad eller åtferd;
likskap, samsvar
Døme
  • vitskapleg hemmande konformitet
Artikkelside

konformisme

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør konform

Tyding og bruk

framferd og haldningar som er i samsvar med normene og skikkane i samfunnet;
einsretta tankar og handlingar
Artikkelside

konform

adjektiv

Opphav

av latin conformis ‘av same form’

Tyding og bruk

  1. som følgjer eller er i samsvar med sosiale konvensjonar;
    prega av konformisme;
    einsarta, einsformig
    Døme
    • tannlaus og konform kunst
  2. som svarer til;
    samsvarande
    Døme
    • produkt som er konforme med standarden
Artikkelside

konflikt

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin , av confligere ‘støyte saman’

Tyding og bruk

  1. strid mellom personar, grupper eller statar;
    samanstøyt
    Døme
    • væpna konflikt;
    • det var open konflikt mellom brørne;
    • løyse ein fastlåst konflikt;
    • kome i konflikt med politiet
  2. motsetning, manglande samsvar
    Døme
    • utbygginga kjem i konflikt med naturverdiane;
    • ein indre, psykisk konflikt
Artikkelside

konfesjonell

adjektiv

Opphav

jamfør konfesjon

Tyding og bruk

som gjeld eller er i samsvar med truvedkjenninga
Artikkelside

flukt

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk, jamfør norrønt flótti; samanheng med fly (10 og flykte

Tyding og bruk

  1. det å flykte (1);
    Døme
    • jage nokon på flukt;
    • vere på flukt frå fienden;
    • ta flukta;
    • flukta frå landsbygda;
    • dyret slår over til galopp ved flukt
  2. flog (1) i lufta;
    jamfør glideflukt
    Døme
    • skyte fuglen i flukta
  3. fråfall frå tidlegare meiningar, idear;
  4. det å unngå noko;
    Døme
    • flukt frå kvardagen
  5. flyging, renning (omkring)
  6. Døme
    • flukt i kroppen
  7. Døme
    • poetisk flukt
  8. Døme
    • flukta på ei ørn

Faste uttrykk

  • i flukt
    • i samsvar
      • eit framlegg i flukt med tradisjonen
    • i same lei eller høgd
      • plattingen går i flukt med terrenget
Artikkelside

katafalk

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk catafalque, frå italiensk; truleg av mellomalderlatin cata ‘i samsvar med’ og fala ‘stillas’

Tyding og bruk

oppbygning som ei likkiste står på under gravferdsseremonien
Artikkelside
Side 8 av 14