Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
44 treff

Bokmålsordboka 1 oppslagsord

Nynorskordboka 43 oppslagsord

salutt

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; av latin salus ‘hell, velferd’

Tyding og bruk

  1. helsing eller honnør som blir gjord med å fyre av eit visst tal (lause) (kanon)skot
    Døme
    • kongesalutt;
    • æressalutt;
    • gje, skyte salutt
  2. militær helsing med fane eller dregen sabel
Artikkelside

ryktesmed

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som set ut (lause) rykte
Artikkelside

rykte

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk eigenleg ‘rop’

Tyding og bruk

  1. nyhende som går frå munn til munn;
    laust snakk, sladder, gysje
    Døme
    • lause rykte;
    • høyre rykte om noko
  2. Døme
    • ha eit dårleg rykte;
    • vere betre enn ryktet sitt;
    • skade sitt gode namn og rykte
Artikkelside

perm 1

substantiv hankjønn

Opphav

forkorting for pergament

Tyding og bruk

  1. kvar av dei to sideplatene på ei innbunden bok
    Døme
    • lese frå perm til perm
  2. omslag kring lause papir
    Døme
    • ringperm;
    • samleperm
Artikkelside

gissing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å gisse (2;
noko som ein gissar;
Døme
  • det må bli rein gissing;
  • dette er berre lause gissingar
Artikkelside

frynse 1

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom lågtysk vrense, frå gammalfransk, av mellomalderlatin; truleg samanheng med fiber

Tyding og bruk

  1. hengande kanttråd eller lykkje(r) til pynt på klede, duk og liknande
    Døme
    • sjal med frynser;
    • klippe frynser på papiret
  2. lause trådar, tjafs, trevl
    Døme
    • frynsene heng frå trøya
Artikkelside

frosen

adjektiv

Opphav

perfektum partisipp av fryse (2

Tyding og bruk

  1. stiv av frost, dekt av is, djupfrosen
    Døme
    • frosne marker;
    • vatnet er frose
  2. med kulde i kroppen, plaga av kulde;
    kald;
    Døme
    • bli frosen av å stå i ro;
    • vere frosen på føtene;
    • eg er så frosen av meg
  3. Døme
    • han er neimen ikkje frosen av seg
  4. i overført tyding: stiv, urørleg
    Døme
    • eit frose blikk;
    • fisken sprellar i lause lufta i eit frose sekund
Artikkelside

femte

adjektiv

Opphav

norrønt fimti

Tyding og bruk

rekkjetal til fem;
5.;
som er nummer fem (i ei rekkjefølgje)
Døme
  • femte gongen;
  • den femte juli – 5.7.;
  • kong Olav den femte;
  • i femte veggen – i lause lufta

Faste uttrykk

  • femte hjulet på vogna
    til overs, unyttig, i vegen
Artikkelside

effekt

substantiv hankjønn

Opphav

av latin efficere ‘gjere, lage’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • effekten av aksjonen;
    • ein positiv effekt på trivsel og miljø;
    • desse tiltaka har liten effekt;
    • dei dramatiske effektane i stykket
  2. i fysikk: arbeid (4) per tidseining
    Døme
    • effekten blir målt i watt
  3. i fleirtal: mindre, lause ting;
    Døme
    • personlege effektar;
    • militære effektar
Artikkelside

dory

substantiv hankjønn

Uttale

dårˊri

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

hjelpebåt ved fiske eller fangst, opphavleg flatbotna med lause tofter
Artikkelside
Side 4 av 5