Avansert søk

Nynorskordboka 114 oppslagsord

varm

adjektiv

Opphav

norrønt varmr

Tyding og bruk

som har høg temperatur;
som gjev varme;
heit (1)
Døme
- varmt og kaldt vatn;
- rykande varm suppe;
- servere litt varmt til kvelds;
- omnen var gloande varm;
- maskinen gjekk (seg) varm;
- varmt i veret;
- reise til varme land – reise til sudlanda;
- vere sveitt og varm;
- ein varm genser
- i overført tyding:
  rekke å bli varm i trøya – rekke å bli kjend med tilhøva;
  halde ei sak varm – halde interessa levande for ei sak;
  smi medan jernet er varmt – sjå smi (1)
intens, sterk, heit (2)
Døme
- gå varmt føre seg;
- fienden fekk ei varm mottaking
hjarteleg, kjenslefylt
Døme
- ein varm smil;
- varme auge, ord;
- bli varm om hjartet;
- ei varm røyst;
- ei varm kvinne – varmhjarta, lidenskapeleg

Faste uttrykk

varme fargar
fargar som inneheld (mest) raudt eller gult

varme 2

varma

verb

Opphav

norrønt verma; av varm

Tyding og bruk

gjere varm;
få temperaturen til å stige;
verme (2
Døme
- varme vatn;
- varme seg ved bålet;
- varme opp eit rom;
- omnen varmar godt;
- drikke noko som varmar;
- varme opp før ei idrettstevling med jogging og tøying;
- varme øyra, ryggen på – gje (nokon) lusingar, pryl
gjere varm (3), glad
Døme
- det varmar meg om hjartet

brennande

adjektiv

Opphav

Tyding og bruk

som brenn
Døme
- eit brennande hus;
- ein brennande fakkel;
- under Spanias brennande sol
- brukt som adverb:
  brennande varm kaffi;
  det var brennande heitt ute
prega av sterke kjensler;
intens
Døme
- brennande lyst;
- brennande interesse;
- ho hadde eit brennande ynske;
- sjå på nokon med eit brennande blikk;
- ha eit brennande hjarte for alle som lid
- brukt som adverb:
  vere brennande harm;
  han var brennande oppteken av filosofi
særs viktig;
maktpåliggjande, presserande
Døme
- eit brennande spørsmål;
- ta opp ei brennande sak
- brukt som adverb:
  saka er framleis brennande aktuell
brukt forsterkande: svært stor, sterk
Døme
- i ein brennande fart
- brukt som adverb: særs, svært, veldig;
  jamfør brenn- (2)
  han fór brennande fort ut døra

bringe 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt bringa

Tyding og bruk

fremste del av brystet på visse dyr
Døme
- skotet råka bjørnen i bringa
kroppsdel mellom hals og bukhole på menneske;
bryst (1);
brystkasse (1)
Døme
- ha vondt i bringa;
- vere brei over bringa;
- ha hår på bringa
i overført tyding: hjarte (2), hug (1, 1)
Døme
- bli varm i bringa;
- ord som svir i bringa
kjøt av brystet på dyr
Døme
- bringe av storfe
del av klesplagg som dekkjer brystet
Døme
- ei sølje i bringa på halskledet

Faste uttrykk

falle tungt for bringa
ha motvilje mot;
falle tungt for brystet

brennvarm

adjektiv

Tyding og bruk

brennande varm;

Døme

smøret smelta i den brennvarme steikjepanna

luft

substantiv hokjønn

Opphav

av tysk luft; same opphav som loft og lukt (

Tyding og bruk

gassblanding som utgjer atmosfæren rundt jorda
Døme
- rein luft;
- rå luft;
- varm luft;
- trekkje frisk luft;
- slangen er fylt med luft
- - vårluft
i bunden form: atmosfæren rundt jorda;
ope rom mellom golv og tak eller over ein viss plass;
tomrom, mellomrom
Døme
- kaste ballen opp i lufta;
- sprengje noko i lufta
åndeleg atmosfære, stemning
Døme
- forventning i lufta;
- spenning i lufta
lukt (1
Døme
- god luft;
- stygg luft

Faste uttrykk

behandle som luft
oversjå ein person med vilje
eit slag i lufta
gjerning som er heilt utan verknad
få luft under vengene
- om fugl: kome så høgt at vengene ber
- få prøve seg, utfalde seg
gje luft
gje uttrykk for kjensler, haldningar og liknande
gje kjenslene luft
gripe ut av lufta
påstå noko ein ikkje har grunnlag for
argumentet er ikkje gripe ut av lufta
gå på lufta
bli send, bli kringkasta
programmet går på lufta to gonger i veka
henge i lause lufta
mangle tilknyting eller feste
liggje i lufta
(om hending) vere ventande, vere underforstått
sjå ut i lufta
sjå utan å feste blikket
springe i lufta
eksplodere (1)
vere luft for nokon
bli oversett med vilje
han er berre luft for henne

orne 2

orna

verb

Opphav

norrønt orna

Tyding og bruk

bli varm (i kroppen);

vermast

gidder

substantiv hankjønn

Uttale

jidˊder

Tyding og bruk

dirring i lufta, særleg i fuktig luft over varm jordflate

framstå

verb

Tyding og bruk

stå eller stige fram;
presentere seg på eit visst vis
Døme
- bandet framstår i ei meir rocka utgåve;
- kongen framstår som klok, raus, varm og inkluderande
gje inntrykk av å vere
Døme
- framstå som ein svak leiar;
- for mange framstår han som ein vandrande katastrofe

ovheit

adjektiv

Opphav

norrønt ofheitr

Tyding og bruk

særs varm;

altfor heit

Side 1 av 12

Resultat per side: