Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 7 oppslagsord

triumf

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom latin triumphus ‘sigersferd som ein hærførar gjer til Rom’ og etruskisk frå gresk thriambos ‘hymne til Bacchus’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ein triumf for vitskapen
    • byrgskap over ein siger;
      sigersglede
      • med triumf i blikket
  2. opptog etter ein siger
    Døme
    • krigarane drog i triumf til kongen
Artikkelside

ei fjør i hatten

Tyding og bruk

noko ein kan rose seg av;
ein liten triumf;
Sjå: fjør, hatt
Artikkelside

hatt

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hǫttr, hattr

Tyding og bruk

  1. hovudbunad med pull og (vanlegvis) brem
    Døme
    • ein mann med hatt og stokk;
    • ho tok på seg hatt da ho gjekk ut
  2. noko med form som liknar på ein hatt (1)
    Døme
    • hatten på ein sopp;
    • bølgjene har kvite hattar på
  3. i overført tyding: rolle (1, 3);
    Døme
    • ho er ein person med fleire hattar i næringslivet

Faste uttrykk

  • bere sin hatt som ein vil
    vere fri og uavhengig
  • ei fjør i hatten
    noko ein kan rose seg av;
    ein liten triumf
  • ete hatten sin
    brukt for å forsikre tilhøyraren om at ein er sikker i saka
    • viss ikkje Brann vinn cupen til neste år, skal eg ete hatten min
  • få så hatten passar
    få sterk kritikk
    • dei fekk så hatten passa av kritikaren
  • herre min hatt!
    utrop som uttrykkjer misnøye eller overrasking
  • ikkje vere høg i hatten
    kjenne seg underlegen, vere redd
  • la hatten gå rundt
    samle inn pengar
  • løfte på hatten
    (løfte på hatten for å) helse
  • mann med hatt
    bilist som køyrer langsamt
  • noko å hengje hatten på
    • noko å stø seg til
      • arbeidet går lettare når ein finn noko å hengje hatten på
    • ein grunn til klage eller kritikk
      • mobbaren finn alltid noko å hengje hatten sin på
  • sanneleg min hatt!
    utrop som uttrykkjer forsikring eller overrasking
  • stå med hatten i handa
    uttrykkje undergjevnad eller (overdriven) vyrdnad
  • ta hatten av for
    uttrykkje vyrdnad eller respekt for
  • ta sin hatt og gå
    brått slutte i ei stilling, eit verv eller liknande, ofte i protest
  • vere mann for sin hatt
    gjere seg gjeldande;
    kunne klare seg sjølv
  • vere på hatt med
    kjenne nokon såpass at ein helsar
Artikkelside

trumf

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå fransk, same opphav som triumf; i tyding 3 jamfør II trump

Tyding og bruk

  1. i kortspel: farge som stikk kort av andre fargar
    Døme
    • ruter er trumf
  2. i overført tyding: argument, middel eller liknande som verkar til å vinne
    Døme
    • ha ein trumf i bakhanda;
    • forhandlingsleiaren har spela ut alle trumfane sine
  3. Døme
    • ta noko(n) med trumf
Artikkelside

triumftog

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

triumfere

triumfera

verb

Opphav

frå latin; av triumf

Tyding og bruk

  1. briske seg stolt
    Døme
    • triumfere på grunn av sigeren, vinnarlykka
  2. sigre, vinne stort
    Døme
    • triumfere over alle konkurrentane
Artikkelside

fjør

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt fjǫðr; tyding 2 av tysk Feder

Tyding og bruk

  1. kvar av dei greinete, lette utvokstrane som dekkjer kroppen på ein fugl
    Døme
    • fugleungane held på og får fjører;
    • lett som ei fjør;
    • slåst så fjørene fyk
  2. elastisk konstruksjon (som del av maskineri og ofte av stål)
    Døme
    • fjørene i madrassen;
    • ho spratt opp som ei fjør
  3. kant på smalsida av fjøl eller liknande til å felle inn i renne på anna fjøl;
    jamfør not (2
    Døme
    • golvplankane har fjør og not

Faste uttrykk

  • ei fjør i hatten
    noko ein kan rose seg av;
    ein liten triumf
  • ei fjør som blir til fem høns
    noko lite som blir overdrive umåteleg
  • lånte fjører
    prestasjonar, idear eller liknande som andre står bak
Artikkelside