Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 49 oppslagsord

strek

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

truleg norrønt strik n ‘slags stripete silketøy’; i tyding 4 frå tysk

Tyding og bruk

  1. ripa, rissa, teikna linje
    Døme
    • blyantstrek;
    • kritstrek;
    • læraren set strek under alle feila;
    • den raude streken – i sosialøkonomi: grense i konsumprisindeksen som ikkje kan passerast utan at det fører til (krav om) lønsjusteringar;
    • vere tynn som ein strek – vere svært tynn
    • smal stripe
      • ein fugl med kvite strekar på sida
    • startstrek
      • deltakarane stod på streken
    • linjeføring til ein teiknar
      • ha ein elegant, tydeleg strek
  2. linje i (ei tenkt) gradinndeling
    Døme
    • nokre strekar for drygt, langt
  3. uventa, snarrådig handling, påfunn
    Døme
    • genistrek;
    • ein dristig strek
  4. Døme
    • fantestrek;
    • narrestrek;
    • revestrek;
    • gjere mange leie strekar

Faste uttrykk

  • gå over streken
    gå for vidt
  • setje, slå ein strek over
    òg: sjå på (noko) som ugjort, oppgjort, gløymt
  • starte frå strek
    om veddeløpshest: starte utan handikap
Artikkelside

streke

streka

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av strek

Tyding og bruk

  1. lage strek(ar)
    Døme
    • småguten berre streka når han skulle teikne
    • i overført tyding:
      • eg vil særleg streke under det siste eg sa
  2. bremse, halde att, stogge
    Døme
    • streke med hælane, stavane
  3. lage fòrer eller skjere til kantar med ein spesialhøvel
  4. fire eit segl
    Døme
    • streke seglet

Faste uttrykk

  • streke opp
    teikne opp med strekar
  • streke over
    setje strek over; rekne som sletta
  • streke under
    setje strek under, særleg for å vise at noko er viktig
Artikkelside

overstryking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å stryke over
  2. strek som slettar ut noko som er trykt eller skrive;
Artikkelside

kompasstrek, kompass-strek

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

strek i kompassrose som syner inndeling i grader
Døme
  • det er vanleg med 32 kompasstrekar
Artikkelside

krøllstrek

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

bølgjete strek (1)
Artikkelside

hårfin

adjektiv

Tyding og bruk

  1. så tynn at det liknar eit hårstrå;
    svært fin (7);
    Døme
    • teikne ein hårfin strek
  2. svært liten;
    Døme
    • ein hårfin nyanse;
    • ein hårfin balanse;
    • dei vann med hårfin margin;
    • av og til er det berre ein hårfin skilnad mellom rett og gale
Artikkelside

målstrek

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

av mål (1

Tyding og bruk

  1. i idrett: strek som markerer slutten på eit løp eller ein distanse;
    Døme
    • passere målstreken;
    • dei kom likt over målstreken
  2. i fotball og andre ballspel: linje mellom målstengene
    Døme
    • redde på målstreken
Artikkelside

einstroken

adjektiv

Opphav

frå tysk ‘som har éin strek (over eller etter noteteiknet)'; av ein (2 og stryke med forelda tyding ‘forsyne med ein strek’

Tyding og bruk

om tone: som ligg innanfor einstroken oktav

Faste uttrykk

Artikkelside

understreke

understreka

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

  1. setje strek under
    Døme
    • understreke eit ord i teksta
  2. streke under, framheve, presisere
    Døme
    • understreke alvoret;
    • understreke at det hastar
Artikkelside

linje, line 2

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom tysk, frå latin linea, av linum ‘lin’, opphavleg ‘tråd av lin’; jamfør line (1

Tyding og bruk

  1. (tenkt) strek, smal stripe
    Døme
    • ei skriveblokk med linjer;
    • ei prikka linje;
    • han gjekk i ei rett linje gjennom skogen
  2. i matematikk: storleik med berre éin dimensjon
    Døme
    • trekkje ei bein linje mellom to punkt
  3. omriss eller kontur som dannar ei (tenkt) linje (1) langs ytterkantane av noko
    Døme
    • linjene i landskapet;
    • ein bil med fine linjer
  4. vassrett rad eller rekkje av ord, tal, notar eller liknande
    Døme
    • eit vers på fire linjer;
    • send meg nokre linjer om korleis du har det!
    • du finn svaret på nedste linja
  5. rad, rekkje eller sjikt av personar, einingar eller liknande
    Døme
    • soldatane stod oppstilte på linje ved sida av kvarandre;
    • dette plasserer oss i fremste linje internasjonalt
  6. rekkje oppover eller nedover i generasjonane av skyldfolk;
    slektsgrein
    Døme
    • stamme frå nokon i rett nedstigande linje
  7. kopling mellom hendingar, fenomen og liknande
    Døme
    • trekkje ei linje frå oppvekst til eigen måte å oppdra barn på
  8. kanal eller samband som gjer kommunikasjon mogleg;
    ferdselsåre, sambandskanal
    Døme
    • brot på linja;
    • rydde linja før neste tog
  9. framgangsmåte;
    Døme
    • føre ei politisk restriktiv linje;
    • leggje seg på ei nøktern linje i tingingane;
    • ha klare linjer for korleis dei skal ta seg av slike saker
  10. i forsvaret: mobiliseringsstyrke av dei 15 yngste årsklassene av vernepliktige;
    til skilnad frå landvern
  11. eldre nemning for studieretning
    Døme
    • dei mest populære linjene ved skulen;
    • tilby både praktiske og teoretiske linjer
  12. i bunden form: ekvator
    Døme
    • passere linja
  13. gammalt lengdemål lik ¹⁄₁₂ tomme

Faste uttrykk

  • arbeid i linje
    arbeid som er direkte knytt til produksjonen; jamfør stab (2)
  • halde linja
    vente eller halde fram med å lytte i telefonen
    • eg tenkte at han ville leggje på, men han heldt linja
  • lese mellom linjene
    forstå noko som ikkje er direkte uttrykt
  • over heile linja
    for alle;
    blant alle utan unntak
  • på linje med
    • på same måte som
      • bli kvalifisert på linje med alle andre
    • jamgod med
      • båttrafikken er ein transportveg på linje med vegar og jernbaner
  • stamme frå nokon i like linje
    nedstamme direkte gjennom berre mannlege ledd (9)
  • vere på linje
    ha same syn
    • dei er heilt på linje i denne saka
Artikkelside
Side 1 av 5