Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 20 oppslagsord

modus

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘mål, måte’

Tyding og bruk

  1. i språkvitskap: verbalkategori som uttrykkjer kva talaren meiner om det som blir sagt, om det skal tolkast som ein påstand, eit ynske eller eit påbod
    Døme
    • moderne norsk har to modi, indikativ og imperativ
  2. om elektroniske apparat: innstilling (1), funksjon (4)
  3. mental tilstand
    Døme
    • eg må vere i rett modus før kampen tek til
Artikkelside

moderne

adjektiv

Opphav

gjennom fransk, frå mellomalderlatin ‘ny(are)', av latin modo ‘nyleg’, av modus, påverka av mote; jamfør modus

Tyding og bruk

  1. som høyrer til den nyaste tida;
    som gjeld notida
    Døme
    • i moderne tid;
    • moderne menneske;
    • dei studerer moderne historie
  2. som høyrer til det nyaste på sitt område;
    som er på moten;
    Døme
    • moderne kunst;
    • ei moderne bukse;
    • moderne fabrikkdrift;
    • det er moderne med høge hælar i år

Faste uttrykk

  • moderne språk
    levande språk
  • tidleg moderne tid
    historisk periode frå om lag 1500 til 1800;
    nyare tid (1)
Artikkelside

mote 2

substantiv hankjønn

Opphav

av fransk mode; same opphav som modus

Tyding og bruk

rådande smak og stil (som stadig er i endring);
noko som er moderne
Døme
  • følgje moten;
  • dette er siste mote

Faste uttrykk

  • gå av mote
    bli umoderne
    • klede som har gått av mote;
    • brevskriving er gått av moten
  • vere/kome på mote
    vere eller bli moderne
    • pels var på mote igjen;
    • byantikvitetar kom på moten
Artikkelside

optativ

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; av optere

Tyding og bruk

i grammatikk: modus (1) som markerer eit ynske
Artikkelside

modus vivendi

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘måte å leve på’

Tyding og bruk

brukbar mellombels ordning eller avtale
Døme
  • få i stand ein modus vivendi mellom stormaktene
Artikkelside

modifisere

modifisera

verb

Opphav

frå latin , av modus og facere ‘gjere’

Tyding og bruk

gje ei litt anna form;
lempe på;
Døme
  • dei måtte modifisere planane da dei såg kva det kosta;
  • neste dag modifiserte han utsegnene sine
Artikkelside

modest

adjektiv

Opphav

frå latin ‘måtehalden’, av modus ‘måte’; jamfør modus

Tyding og bruk

Artikkelside

modell

substantiv hankjønn

Opphav

av italiensk modello, av latin modulus ‘mål, målestokk’, diminutiv av modus ‘måte’; jamfør modus

Tyding og bruk

  1. førebilete eller form som noko skal lagast etter;
    Døme
    • snikre etter modell;
    • eg har lyst til å sy den same modellen i eit anna stoff
  2. kopi i minska målestokk;
    Døme
    • dei har brukt lang tid på å lage ein modell av skipet
  3. Døme
    • bilen er ein eldre modell;
    • dei kjøpte den dyraste modellen av pc-en
  4. skjematisk, ofte forenkla framstilling av ein teori, ein plan eller liknande
    Døme
    • sosialøkonomiske modellar;
    • dei arbeider med ein ny matematisk modell
  5. person som har til yrke å bli fotografert;
    person eller ting som blir brukt som førebilete i kunst
    Døme
    • stå modell for ein kunstnar;
    • forfattaren har brukt levande modellar
  6. (kostbart) klesplagg som er laga i eitt eksemplar
    Døme
    • kjolen er ein modell
Artikkelside

modus operandi

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘måte å operere på’

Tyding og bruk

fast mønster som nokon bruker å følgje
Døme
  • dette stemmer med hans modus operandi i dei andre rana
Artikkelside

modul

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom engelsk; frå latin ‘målestokk’, opphavleg diminutiv av modus ‘måte’

Tyding og bruk

  1. minste standard lengdemål, særleg i bygningsindustri
  2. sjølvstendig byggjeelement;
    sjølvstendig del av noko;
    Døme
    • modular til ei boreplattform;
    • faget er delt opp i seks modular
  3. tal som blir brukt til måling;
Artikkelside
Side 1 av 2