Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

kors

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt kross, gjennom gammalengelsk; frå latin crux

Tyding og bruk

  1. i Romarriket: vanærande straffereiskap til dødsstraff laga av ein loddrett stolpe med laust tverrtre, til å hengje brotsmenn på;
  2. symbol for Kristus og kristendomen;
  3. i overført tyding: tung lagnad, bør;
    (stor) sorg, liding;
    Døme
    • ha eit kors å bere
  4. stor vanske, uløyseleg problem;
  5. figur eller ting på skap som ein kross (1), ofte nytta som symbol;
    Døme
    • korset i flagget;
    • bere eit kors rundt halsen;
    • setje kors på ei grav
  6. to linjer eller ting som kryssar kvarandre
    Døme
    • leggje armane i kors
  8. i utrop, forsikring
    Døme
    • kors i Jesu namn!

Faste uttrykk

  • i kors og krok
    i ulike leier, til ulike kantar
  • ikkje leggje to pinnar i kors
    la vere å hjelpe til, ikkje lyfte ein finger
  • kors på halsen
  • krype til korset
    krype til krusifikset og gjere bot;
    angre seg;
    no helst: søkje hjelp som ein før har avvist;
    audmykje seg
Artikkelside

korse

korsa

verb

Opphav

norrønt krossa

Tyding og bruk

  1. merkje med ein kross (5)
  2. slå kors for seg;
    Døme
    • ho køyrde så fort at folk korsa seg
  3. seie, rope kors;
    vere forstøkt
  4. leggje i kors;
    Døme
    • korse armane
Artikkelside

metatese

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘omstilling’, av meta- og tese; jamfør meta-

Tyding og bruk

det at to språklydar i eit ord byter plass, til dømes kors av kross
Artikkelside

krype til korset

Tyding og bruk

Sjå: kors
  1. audmykje seg ved å krype til krusifikset og gjere bot;
    angre seg
  2. søkje hjelp som ein før har avvist
Artikkelside

maltesarkors

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

kors brukt av maltesarordenen, som ei stund hadde hovudsetet på Malta
Artikkelside

kross

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt kross, gjennom gammalengelsk eller gammalirsk; frå latin crux

Tyding og bruk

  1. i Romarriket: vanærande straffereiskap, brukt til dødsstraff, laga av ein loddrett stolpe med laust tverrtre til å hengje brotsmenn på;
    Døme
    • Jesus hang på krossen
  2. symbol for Kristus og kristendomen;
    Døme
    • stride for krossen;
    • finne fred ved krossen
  3. i overført tyding: tung lagnad, bør;
    (stor) sorg, liding;
    Døme
    • ha ein kross å bere
  4. stor vanske, uløyseleg problem;
  5. figur eller ting på skap som ein kross (1), ofte nytta som symbol;
    Døme
    • krossen i flagget;
    • bere ein kross rundt halsen;
    • setje kross på ei grav
  7. sentrum på ein liten stad;
    Døme
    • dei bur nede i krossen

Faste uttrykk

  • i kross og krok
    i ulike leier, til ulike kantar
  • ikkje leggje to pinnar i kross
    la vere å hjelpe til, ikkje lyfte ein finger
  • kross på halsen!
    æresord!
  • krype til krossen
    • audmykje seg ved å krype til krusifikset og gjere bot;
      angre seg
    • søkje hjelp som ein før har avvist
  • leggje i kross
    plassere tvers over einannan;
    krysse (1, 2)
Artikkelside

kors på halsen

Tyding og bruk

Sjå: kors
Artikkelside

ikkje leggje to pinnar i kors

Tyding og bruk

la vere å hjelpe til, ikkje lyfte ein finger;
Sjå: kors
Artikkelside

i kors og krok

Tyding og bruk

i ulike leier, til ulike kantar;
Sjå: kors
Artikkelside

krossfane, korsfane

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

fane, banner med kors (5) i, særleg brukt i krossferd
Artikkelside
Side 1 av 2