Avansert søk

Nynorskordboka 6 oppslagsord

hol 2, hòl 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hol

Tyding og bruk

opning eller rivne tvers gjennom noko
Døme
- slå hol i veggen;
- ha hol i sokkane;
- krype gjennom eit hol i gjerdet;
- ha hol i øyra
- - beltehol
  - kikhol
  - knapphol
  - musehol
  - nøkkelhol
lakune, tomrom (2)
Døme
- ha hol i kunnskapane
mindre søkk, grop (1
Døme
- grave hol i jorda;
- eit stort hol i vegen;
- ha hol i tennene
celle (1) til å sperre nokon inne i;
arrest (3)
Døme
- kome i holet
trongt, mørkt og usselt rom;
utriveleg stad
Døme
- bu i eit hol;
- eit avsidesliggjande hol

Faste uttrykk

få hol på
endeleg få opna eller løyst (noko);
få has på
hol i hovudet
dumt, vanvettig;
bort i natta
stikke hol på
få tak i innhaldet;
la innhaldet strøyme fritt
stikke hol på byllen
svart hol
område i verdsrommet med så sterk gravitasjon at verken strålar eller materiale kan forlate det att
svarte hol ser ein ikkje, men ein kan sjå verknaden på omgjevnadene
ta hol på
- opne og begynne å bruke av
  ta hol på chipsposen
- nemne (noko som er vondt eller vanskeleg)

hole 3, hòle 3

hola, hòla

verb

Opphav

norrønt hola; av hol (

Tyding og bruk

lage hol (i);

grave (ut)

Faste uttrykk

hole ut
- gjere innhol
  hole ut eit trau
- øydeleggje eller svekkje (noko) innanfrå
  inflasjon holar ut pengeverdien

plugge

plugga

verb

Tyding og bruk

slå eller setje plugg (1) i noko
Døme
- plugge att eit hòl;
- plugge sko
setje støpsel i kontakt
Døme
- plugge bilen til elnettet;
- ho pluggar inn ladaren til mobilen

makkhòl, makkhol, markhòl, markhol

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

hòl etter gnaging frå makk

gluggehol, gluggehòl, glugghòl, glugghol

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

hòl i vegg eller tak til glugg (

svart 2

adjektiv

Opphav

norrønt svartr

Tyding og bruk

med meir eller mindre kolmørk farge, frå ei overflate som kastar attende svært lite lys;
svært mørk
Døme
- svart som ein ramn;
- svarte sko;
- ein svart hest;
- svarte haustnetter;
- midt på svarte natta
- aud
  midt i svarte skogen
- fullpakka
  svart av folk
skiten, urein
Døme
- vere svart på fingrane;
- bli svart på kleda
berr, snau (2, snøydd
Døme
- sauene gnog (det) svart kring seg
- tom
  dra svarte garn;
  svart hav;
  det er berre svarte armoda – djup naud;
  henge i på svarte livet – drive på alt ein orkar
dyster, mislykka, mørk
Døme
- sjå svart på framtida;
- alt var svart og håplaust;
- brått vart alt svart for meg;
- ein svart dag for norsk skeisesport
- skamlaus, sjofel
  svart løgn
- brukt i eid om Satan:
  for svarte svingande

Faste uttrykk

jobbe svart
arbeide for svarte pengar
svart hol
rest etter stor stjerne med eit så sterkt gravitasjonsfelt rundt seg at det sluker lys
svarte hòl ser ein ikkje, men ein kan sjå verknaden på omgjevnadene
svart humor
grotesk, pessimistisk humor
svart kaffi
kaffi utan fløyte
svart på kvitt
skriftleg stadfesting (på noko)
svarte pengar
skattepliktig inntekt som ein lèt vere å betale skatt for