Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 182 oppslagsord

trenge 1

trenga

verb

Opphav

frå dansk; jamfør norrønt þryngva eller þryngja ‘gjere trong (II,1), klemme, tvinge’

Tyding og bruk

ha bruk for, ikkje kunne vere forutan, kjenne trong til;
Døme
  • ho treng mat;
  • dei trong hjelp;
  • du treng ikkje (å) gjere meir no

Faste uttrykk

  • trenge om
    ha bruk for
  • trenge til
    ha bruk for hjelp (av nokon)
Artikkelside

trengje, trenge 2

trengja, trenga

verb

Opphav

norrønt þrøngva, þrøngja; av trenge (1

Tyding og bruk

  1. Døme
    • skoen trengjer;
    • trengje den ville sauen opp i eit hjørne;
    • trengje på for å kome fram;
    • trenge (seg) saman kring ein
  2. dra, kome fram med strev, med makt
    Døme
    • trengje inn i ville skogen
    • refleksivt:
      • trengje seg fram, inn, ut
    • i overført tyding:
      • ho prøvde å trengje inn i den innfløkte saka – setje seg inn i;
      • han ville ikkje trengje seg inn på henne – vere innpåsliten

Faste uttrykk

  • trengje unna
    drive unna
Artikkelside

offentleg

adjektiv

Opphav

frå eldre tysk , av offen ‘open’

Tyding og bruk

  1. som alle har tilgjenge til;
    som går føre seg for opne dører
    Døme
    • eit offentleg føredrag;
    • lova om offentleg dokumentinnsyn;
    • det er for få offentlege toalett i byen;
    • vi treng fleire friområde til offentleg bruk
  2. som gjeld alle;
    Døme
    • eit offentleg spørsmål
  3. som er alminneleg kjend;
    som er kunngjord
    Døme
    • trulovinga er ikkje offentleg enno
  4. som gjeld stat og kommune;
    som har med heile samfunnet å gjere
    Døme
    • ein offentleg bygning;
    • det er offentleg eigedom;
    • dei offentlege utgiftene er for høge
    • brukt som substantiv:
      • vere tilsett i det offentlege

Faste uttrykk

  • offentleg hemmelegheit
    noko som skal vere hemmeleg, men som likevel er allment kjent
    • skandalen er ei offentleg hemmelegheit
Artikkelside

redundans

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin, opphavleg ‘sløsing (med ord)'

Tyding og bruk

uttrykksform som gjev fleire opplysningar om innhaldet enn ein treng for å oppfatte det;
overflod av informasjon
Artikkelside

artikkel

substantiv hankjønn

Uttale

artikˊkel

Opphav

av latin diminutiv av artus ‘ledd’

Tyding og bruk

  1. sjølvstendig stykke, utgreiing i tidsskrift, avis, blad eller oppslagsverk
    Døme
    • skrive ein artikkel
  2. (handels)vare, vareslag
    Døme
    • ein landhandel med dei fleste artiklane folk treng til dagleg
  3. stykke, føresegn, paragraf i lov(bok) eller liknande
    Døme
    • vise til ein artikkel i kjøpslova;
    • artiklane i truvedkjenninga
  4. trykklett småord som blir knytt til substantiv for å syne kjønn, tal eller binding;
    Døme
    • artiklane ‘ei’, ‘ein’ og ‘eit’ står framfor substantiv i ubunden form, til dømes ‘eit bord’;
    • artiklane ‘den, det’ og ‘dei’ står framfor adjektiv og substantiv i bunden form, til dømes ‘det store huset’
Artikkelside

psykiatrisk

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld (behandling av) psykiske lidingar
Døme
  • dei treng psykiatrisk behandling;
  • han vart lagt inn på psykiatrisk avdeling;
  • ho var psykiatrisk sakkunnig i retten
Artikkelside

rik

adjektiv

Opphav

norrønt ríkr, opphavleg ‘mektig’

Tyding og bruk

  1. som eig mykje, som har rikeleg av noko
    Døme
    • ei rik og mektig kvinne;
    • rike nasjonar;
    • landet er rikt på vasskraft;
    • rike oljefunn;
    • ha ein rik fantasi;
    • bli ei røynsle rikare
    • brukt som substantiv:
      • dei rike har det godt
  2. som gjev god avkastning
    Døme
    • ein rik eplehaust;
    • eit rikt fiske
  3. som inneheld mykje av noko
    Døme
    • appelsin er rik på C-vitamin
  4. som inneheld mykje forskjellig;
    Døme
    • ein rik fauna;
    • leve eit rikt liv

Faste uttrykk

  • rik onkel
    person, bedrift eller liknande som bidreg til å styrkje økonomien
    • fotballaget treng ein rik onkel
  • smular frå dei rike sitt bord
    det som blir til overs etter dei som har mykje
Artikkelside

brennkvikk

adjektiv

Tyding og bruk

umåteleg kvikk (1);
jamfør brenn- (2)
Døme
  • ein brennkvikk angrepsspelar
  • brukt som adverb:
    • dei treng hjelp, og det litt brennkvikt
Artikkelside

proteintrong

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

mengd av protein som eit individ treng
Artikkelside

proteinbehov

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

mengd av protein som eit individ treng;
Døme
  • halvparten av proteinbehovet blir dekt av mjølk og mjølkeprodukt
Artikkelside
Side 1 av 19