Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 23 oppslagsord

tam

adjektiv

Opphav

norrønt tamr

Tyding og bruk

  1. som er varig tamd; motsett vill (1)
    Døme
    • tamme duer
  2. som er kortvarig tamd;
    som torer nærme seg folk; motsett sky (2, 1)
    Døme
    • ein tam elg, rev
  3. om folk: spak (2, føyeleg;
    i overført tyding: fargelaus, lite spennande
    Døme
    • litt tam stemning
Artikkelside

forville seg

Tyding og bruk

Sjå: forville
  1. hamne på feil stad
    Døme
    • sauen forvilla seg inn på eit kjøpesenter;
    • vi forvillar oss uti myrområde;
    • ho har forvilla seg inn i feil yrke
  2. om dyr og planter: bli vill (1)(etter å ha vore tam eller dyrka)
    Døme
    • krokusen har forvilla seg frå gamle hagar
Artikkelside

daud, død 2

adjektiv

Opphav

norrønt dauðr

Tyding og bruk

  1. ikkje lenger i live, avliden (1)
    Døme
    • ho er død no;
    • død eller levande;
    • bli erklært død;
    • ein daud fisk;
    • daude fluger i vinduskarmen;
    • daude planter
    • brukt som substantiv:
      • følgje den døde til grava;
      • stå opp frå dei døde
  2. som framstår livlaus
    Døme
    • bleike og daude augo;
    • snakke med ei daud røyst
  3. som har lite ferdsel, liv eller verksemd;
    Døme
    • staden verkar daud;
    • her er det heilt daudt
  4. som ikkje blir brukt meir;
    Døme
    • latin er eit daudt språk;
    • denne tradisjonen har vore daud lenge
  5. som ikkje fungerer meir;
    Døme
    • motoren er daud;
    • telefonen min er heilt daud
  6. som ikkje er relevant eller aktuell lenger
    Døme
    • bluesen er ikkje daud;
    • saka er heilt daud
  7. som kjennest slapp;
    Døme
    • daud i kroppen;
    • ein daud fot
  8. i ro;
    Døme
    • sjøen låg daud og still;
    • det er daudt i vêret;
    • ballen låg daud;
    • eit daudt publikum
  9. som er ugyldig;
    som ikkje tel (med)
    Døme
    • eit daudt kast;
    • eit daudt hopp

Faste uttrykk

  • daud og gravlagd
    • avliden og lagd i jorda
      • keisaren er død og gravlagd for fleire hundre år sidan
    • i overført tyding: avslutta og gløymd (2
      • stykket er ikkje daudt og gravlagt heilt enno
  • daud som ei sild
    heilt livlaus;
    steindaud
    • liggje daud som ei sild
  • daudt løp
    uavgjort resultat (i konkurranse, kamp eller strid)
    • det var daudt løp mellom konkurrentane
  • daudt prosjekt
    noko som er nyttelaust, fåfengd (2;
    fånytte
    • å klippe blautt gras er eit daudt prosjekt
Artikkelside

spak 2

adjektiv

Opphav

norrønt spakr ‘klok, varsam’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ho var spak og smålåten
  2. om dyr: tam, tyd (2)
  3. om luft og sjø: utan sterke rørsler;
    Døme
    • vinden var spak
Artikkelside

dåmlaus

adjektiv

Tyding og bruk

  1. utan smak (1);
    tam
    Døme
    • dåmlaus graut
  2. utan særdrag;
    konturlaus, upersonleg
    Døme
    • eit dåmlaust språk
  3. utan skikk (1);
    utekkjeleg
    Døme
    • dåmlaus åtferd
Artikkelside

ven 2

adjektiv

Opphav

norrønt vænn, eigenleg ‘som gjev (god) von’

Tyding og bruk

  1. til dømes i folkedikting: vakker, fager, fin, pen
    Døme
    • ein ven gut;
    • vene blomar, fargar;
    • den venaste møy og gildaste kar
    • i utrop:
      • kjære vene, gjer ikkje det!
  2. om dyr: tam, tyd, spak (2
    Døme
    • fuglen, sauen var heilt ven
Artikkelside

brevdue

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

tam due med særleg utvikla evne til å finne heim
Døme
  • bruke brevduer til å sende meldingar
Artikkelside

uttrykkslaus

adjektiv

Tyding og bruk

utan teikn på kjensle eller engasjement;
utan minespel;
Døme
  • eit uttrykkslaust andlet
Artikkelside

usmakeleg, usmakleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. med usmak eller tam smak
    Døme
    • usmakeleg fisk
  2. Døme
    • usmakeleg tilbod, framgangsmåte
Artikkelside

upersonleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. utan (individuelt) særpreg, (for) allmenn, nøktern, nøytral, tam
    Døme
    • upersonleg møblering, brev, stil, språk;
    • alt er så upersonleg i kontorbygget
  2. som ikkje er ein person eller ikkje har individualitet
    Døme
    • upersonleg guddom
  3. i språkvitskap:

Faste uttrykk

  • upersonleg subjekt
    pron det brukt i upersonleg uttrykk
  • upersonleg uttrykk
    setning utan eigenleg subjekt (til dømes det regnar eller her regnar)
  • upersonleg verb
    verb som står i upersonleg uttrykk
Artikkelside
Side 1 av 3