Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
197 treff

Nynorskordboka 197 oppslagsord

syne 2

syna

verb

Opphav

norrønt sýna av sýnn adjektiv ‘synleg, tydeleg’

Tyding og bruk

  1. la sjå;
    peike på;
    Døme
    • syn meg kniven din;
    • ho synte dei rundt i byen;
    • syne ei prøve på noko;
    • syne mot og gløggskap;
    • ikkje våge å syne seg utandørs;
    • ein arbeidskar som det syner etter – som får unna arbeidet;
    • syne fram
    • refleksivt:
      • merka synest ikkje lenger – merka er borte
  2. klarleggje, lære frå seg;
    Døme
    • syne samanhengen mellom nynorsken og dialektene;
    • det vil snøgt syne seg korleis det går
Artikkelside

syne 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt sýni; samanheng med syn

Tyding og bruk

  2. stode, plassering slik at ein er synleg
    Døme
    • kome til syne;
    • kverve or syne;
    • gå meg or syne – la meg sleppe å sjå deg
Artikkelside

stagnere

stagnera

verb

Opphav

frå latin, av stagnum ‘vatn som står stilt’

Tyding og bruk

stoppe opp, gå i stå;
Døme
  • veksten stagnerer;
  • utviklinga stagnerte;
  • ho har stagnert som kunstnar
Artikkelside

svivyrde 2, svivørde 2

svivyrda, svivørda

verb

Opphav

norrønt svívirða; av norrønt sví interjeksjon ‘tvi’ og II vørde

Tyding og bruk

syne forakt for;
gjere til skamme;
Artikkelside

tenne 2

tenna

verb

Opphav

av tann

Tyding og bruk

  1. setje eller vøle tenner på;
    gjere taggete
    Døme
    • tenne ei rive
  2. syne tenner, ha eit visst slag tenner (jf tann 1)
    Døme
    • hesten tenner vent – har fine tenner
Artikkelside

tapar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. person som taper eller har tapt i spel eller tevling
    Døme
    • taparane spelar om tredjeplassen
  2. person som greier seg dårleg;
    Døme
    • ein tapar i skulen;
    • taparane i samfunnet;
    • kjenne seg som ein tapar
  3. person som tek eit nederlag på ein viss måte
    Døme
    • syne seg som ein dårleg tapar
  4. spelkort som ein må rekne med at motparten tek stikk på
    Døme
    • ha mange taparar på handa
Artikkelside

talskive

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. skive på klokke eller andre måleinstrument som er delt inn med tal for å syne til dømes timar og minutt
  2. om eldre forhold: skive med nummer på telefonapparat
Artikkelside

bord 2

substantiv inkjekjønn

Uttale

boˊr

Opphav

norrønt borð

Tyding og bruk

  1. møbel med vassrett plate eller skive og understell av bein eller bukkar
    Døme
    • bord og stol;
    • dekkje bordet;
    • dekkje på bordet;
    • ta av bordet;
    • tinge bord på restaurant
  2. langt trestykke tynnare enn planke (1, 1)
    Døme
    • borda i golvet
  3. fjøl eller planke i båtkledning
  4. side eller kant på fartøy; jamfør babord (1 og styrbord (1

Faste uttrykk

  • bank i bordet
    (sagt samstundes som ein bankar på noko av tre) motverke at ei optimistisk ytring utfordrar overnaturlege makter slik at hellet snur
    • alt har, bank i bordet, gått problemfritt;
    • eg skulle banka i bordet då eg sa det
  • bordet fangar
    • utspela kort må liggje
    • overført tyding: ei handling eller utsegn kan ikkje kallast tilbake og er bindande;
      gjort er gjort
  • dele bord og seng
    leve saman, vere gift (med nokon)
  • det er ikkje mitt bord
    det er ikkje mitt ansvarsområde
  • få på bordet
    • overført tyding: bli presentert for arbeidsoppgåve
      • administrasjonen fekk saka på bordet
    • overført tyding: få fram i lyset
      • få alle fakta på bordet
  • gjere reint bord
    • ete alt som er sett fram
    • reinske opp;
      kvitte seg med alt
    • i konkurransar og liknande: vinne alt som er mogleg å vinne
  • gå frå borde
    • gå i land frå fartøy
      • gå frå borde
    • i overført tyding: slutte i leiande stilling
  • kaste over bord
    òg overført tyding: kvitte seg med
  • kome til dekt bord
    kome til arbeid eller liknande der alt er gjort ferdig på førehand;
    få alt lagt til rette for seg
  • leggje korta på bordet
    tilstå, fortelje alt
  • leggje roret i borde
    leggje lengst ut til sida
  • leggje roret til bords
    leggje lengst ut til sida
  • liggje bord om bord
    liggje side om side
    • fartøya låg bord om bord
  • over bord
    ut i sjøen frå båt
    • mann over bord!
  • over bordet
    (avgjere, avtale noko) direkte, der og da
  • slå i bordet
    vere streng og syne at ein vil ha igjennom viljen sin
  • til bords
    • bort til eit bord der ein et eit måltid
      • gå til bords;
      • setje seg til bords
    • ved eit bord
      • sitje til bords
    • ved sida av under eit (formelt) måltid
      • ha verten til bords
  • under bordet
    (ekstra og) utan at ytinga er openlys og lovleg;
    i løynd
    • mange seljarar ønskjer å få betalt under bordet for å unngå skatt
Artikkelside

poppe 2

poppa

verb

Opphav

frå engelsk; lydord

Tyding og bruk

få til å sprette
Døme
  • poppe popkorn

Faste uttrykk

  • poppe opp/fram/ut
    kome fram, syne seg
    • det poppar opp med parkeringshus;
    • bileta poppar fram i minnet;
    • grisungane poppar ut
Artikkelside

avteikne

avteikna

verb

Tyding og bruk

spegle av

Faste uttrykk

  • avteikne seg
    kome til syne;
    tre fram i omriss (mot ein bakgrunn)
    • åsen avteikna seg mot himmelen;
    • etter kvart avteikna det seg eit klarare bilete av situasjonen
Artikkelside
Side 1 av 20