Avansert søk

Nynorskordboka 18 oppslagsord

spytte

spytta

verb

Opphav

norrønt spýta

Tyding og bruk

sende spytt ut av munnen
Døme
- hoste, harke og spytte
sende noko anna enn spytt ut av munnen
Døme
- spytte blod

Faste uttrykk

ikkje spytte i glaset
gjerne vilje drikke alkohol
spytte etter
vise forakt for med spytting
folk spytta etter henne på gata
spytte i
bidra med (pengar)
kommunen vil spytte i halvparten av støtta til prosjektet
spytte i børsa
gje eit bidrag;
spytte i kassa
spytte i kassa
gje økonomisk støtte;
spytte i børsa
fleire investorar spytta i kassa for å sikre det lokale museet
spytte i nevane
gjere seg klar til eit krafttak;
kome i gang
her er det berre å spytte i nevane og gå på
spytte ut
snakke ut

stein 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt steinn

Tyding og bruk

fast og hardt mineralsk materiale som finst i store og små stykke i jordskorpa;
berg (1), fjell (3);
til skilnad frå jord (3), sand (1) og grus (1
Døme
- bryte stein;
- i Noreg er det mykje stein
- - gråstein
  - kalkstein
  - kleberstein
blokk eller klump av stein (1, 1)
Døme
- kaste stein;
- få stein i skoen;
- hoppe frå stein til stein over elva;
- steinane rasa ned fjellsida
- - kampestein
  - småstein
stykke som er tilhogge av stein (1, 1) eller laga av betong, tegl eller liknande og nytta til eit særskilt føremål
Døme
- reise ein stein på grava;
- leggje ny stein på taket
- - bautastein
  - gravstein
  - murstein
  - slipestein
  - stabbestein
  - teglstein
edelt (fargerikt) mineral (1) brukt i smykke;
smykkestein
Døme
- edle steinar
- - edelstein
  - smykkestein
frø av steinfrukt med hardt skal rundt
Døme
- spytte ut steinen
- - plommestein
  - sviskestein
hardt frø i bær
Døme
- druer utan stein
i medisin: liten fast lekam som blir skild ut, særleg i kjertlar
- - gallstein
  - nyrestein
testikkel

Faste uttrykk

byggje/leggje stein på stein
arbeide tolmodig for å nå eit mål
bedrifta bygde stein på stein i etableringsfasen;
vi må leggje stein på stein for å få framgang
ein skal ikkje kaste stein når ein sit i glashus
ein bør ikkje kritisere andre for noko ein sjølv kan kritiserast for
erte på seg stein
terge til den aller rolegaste blir oppøst
falle ein stein frå nokons hjarte
bli fri frå ei tung bør (1, 2)
det fall ein stein frå hjartet hans da han fekk vite sanninga
få ein stein til å gråte
få den mest kjenslelause til å ynkast over nokon
ha eit hjarte av stein
vere hard og kjenslelaus
hard som stein
svært hard
hoggen/skriven i stein
umogleg å endre
framtida er ikkje hoggen i stein;
planane er ikkje skrivne i stein
ikkje liggje att stein på stein
vere eller bli heilt øydelagd
kaste den første steinen
vere den første til å døme eller kritisere
kaste stein i glashus
kritisere nokon for noko ein sjølv har gjort feil
opposisjonspartiet kastar stein i glashus
leggje stein til børa/byrda
auke vanskane for andre
denne lova legg stein til byrda for dei som er komne i ein vanskeleg situasjon;
den låge lønsveksten la stein til børa
snu kvar stein
undersøkje nøye;
saumfare
sove som ein stein
sove tungt
steinar for brød
noko verdilaust i staden for noko nyttig

spytt

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

fargelaus, slimete væske som blir utskild frå kjertlar i munnhola
Døme
- gråte så tårer, snørr og spytt renn
brukt som etterledd i samansetningar: sekret som liknar spytt (1);
jamfør bukspytt

Faste uttrykk

spytt i havet
noko som ikkje monar
løyvinga er eit spytt i havet

neve 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hnefi

Tyding og bruk

hand (1)
Døme
- knyte nevane i sinne;
- ha nevar som ein tømmerhoggar;
- han har alltid vore flink med nevane
- - arbeidsneve
  - knyttneve
handfull, gaupn (2)
Døme
- ein neve salt

Faste uttrykk

ein neve stor
ganske liten
eg har vore glad i musikk frå eg var ein neve stor
på tørre nevane
utan våpen
dei slost på tørre nevane
spytte i nevane
gjere seg klar til eit krafttak;
kome i gang
her er det berre å spytte i nevane og gå på

kasse

substantiv hokjønn eller hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå italiensk; av latin capsa, samanheng med capere ‘ta, romme’

Tyding og bruk

(oftast firkanta) behaldar av tre, metall, plast eller liknande av varierande storleik;
stor øskje
Døme
- ei kasse øl;
- dei pakka bøkene i kasser
- - fuglekasse
  - sandkasse
  - vedkasse
noko som minner om formen av ei kasse
Døme
- bilen er ei gammal kasse;
- bydelen er berre store kasser av betong
noko som omgjev eller beskytter noko
- - brystkasse
  - motorkasse
  - urkasse
rom eller stad for inn- og utbetalingar i butikk, bank, kontor eller liknande
Døme
- sitje i kassa
forråd av pengar;
kassaapparat, pengeskrin
Døme
- ho tel opp kassa;
- dei stal av kassa
middel eller fond for medlemene i ein institusjon eller til samfunnsføremål
- - streikekasse
  - trygdekasse

Faste uttrykk

ebbe i kassa
lite pengar;
pengemangel
det er ebbe i kassa, så det var ikkje pengar til røyk
per/pr. kasse
- som har pengar
- som føler seg i form;
  som er i orden
  ho kjenner seg ikkje per kasse i dag;
  uttalen er ikkje heil per kasse;
  ho er alltid per kasse når det gjeld mote
spytte i kassa
gje økonomisk støtte;
spytte i børsa
fleire investorar spytta i kassa for å sikre det lokale museet

glas

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk glas; samanheng med glans

Tyding og bruk

hardt, gjennomsiktig materiale
Døme
- ein bolle av glas;
- det er glas i fatet;
- slipe glas
stykke eller plate av glas (1)
Døme
- glaset i brillene;
- setje biletet i glas og ramme
vindauge (2)
Døme
- opne glaset
mindre behaldar, (drikke)kar, beger av glas (1)
Døme
- eit glas med sylteagurk;
- fylle mjølk i glaset;
- slå på glaset for å få merksemd
- - sylteglas
  - ølglas
innhald i eit glas (4)
Døme
- ta seg eit glas
om eldre forhold til sjøs: halv time (tida eit timeglas rann ut på);
jamfør timeglas

Faste uttrykk

ikkje spytte i glaset
gjerne vilje drikke alkohol
kike djupt i glaset
drikke for mykje alkohol
sjå djupt i glaset
drikke mykje alkohol
slå glas
slå på skipsklokka for kvar halvtime

spytte i

Tyding og bruk

bidra med (pengar);

Sjå: spytte

Døme

kommunen vil spytte i halvparten av støtta til prosjektet

spytte etter

Tyding og bruk

vise forakt for med spytting;

Sjå: spytte

Døme

folk spytta etter henne på gata

spytte i børsa

Tyding og bruk

gje eit bidrag;

spytte i kassa;

Sjå: spytte

spytting

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å spytte

Døme

ein krangel med spytting og knuffing

Side 1 av 2

Resultat per side: